☺

xwende

—

Nivîsên Hişê Çêkirî

Friends: Fenomeneke Çanda Popûler

—

Ji aliyê

xwende

di nav

de

1. Pêşgotin

Rêzefîlma Amerîkî “Friends”, ku di navbera salên 1994 û 2004an de li ser kanala NBC hate weşandin, ne tenê wekî bernameyeke televizyonê ya serketî, lê wekî fenomeneke çanda popûler a gerdûnî cihê xwe di dîrokê de girt.1 Ev sîtkom, ku li ser jiyana şeş hevalên ciwan ên li Manhattan, New York City disekine, bi awayekî hostayî mijarên wekî hevaltî, evîn, karîyer û pirsgirêkên rojane yên ciwanên di bîst û sî saliya xwe de anî ser ekranê.3 Bandora “Friends” ji sînorên Amerîkayê derbas bû û li seranserê cîhanê bi milyonan temaşevanên dilsoz peyda kir.

Girîngiya “Friends” ne tenê di populerbûna wê ya mezin de ye, lê di heman demê de di şiyana wê ya ji bo temsîlkirina jiyana ciwanên serbixwe yên li bajarên mezin û vekolîna têkiliyên mirovî di serdemeke guherbar de ye. Armanca vê gotara akademîk ew e ku analîzeke berfireh û kûr a rêzefîlma “Friends” ji perspektîfên çandî, civakî, teknîkî û rexneyî pêşkêş bike. Di vê çarçoveyê de, dê mînak, tablo û îstatîstîkên têkildar werin bikaranîn da ku têgihiştineke akademîk li ser vê berhema çandî ya girîng bê avakirin.

Ev gotar dê bi pêşkêşkirina agahiyên giştî û çarçoveya rêzefîlmê dest pê bike. Piştre, dê analîzeke hûrgelî li ser karakterên sereke û pêşketina wan were kirin. Mijarên sereke, stîla vegotinê û mîzaha taybet a “Friends” dê werin vekolandin. Beşeke girîng dê ji bo nirxandina bandora civakî-çandî ya rêzefîlmê û awayê ku ew çanda Amerîkî ya salên 1990î vedibêje, were veqetandin. Pêşwaziya temaşevanan, rexneyên ku lê hatine kirin, û xelatên ku standine dê bi hûrgilî werin şîrove kirin. Di dawiyê de, dê li ser mîrasa “Friends” û sedemên populerbûna wê ya mayînde were sekinandin, û encamnameyek giştî were pêşkêş kirin.

“Friends” ji tenê sîtkom zêdetir bû; ew bû platformek ji bo nîqaşkirina, an jî bi kêmanî neynika, guherînên civakî yên girîng ên salên 1990î. Yek ji van guherînan zêdebûna girîngiya têgeha “malbata bijartî” li hemberî strukturên malbatî yên kevneşopî bû. Çavkaniyên lêkolînê, wekî 2, bi berdewamî tekezî li ser mijara hevaltiyê dikin ku di rêzefîlmê de wekî malbatekê tê pêşkêş kirin. Ev yek nîşan dide ku “Friends” ji têkiliyên xwînê wêdetir, girîngiyeke mezin dide têkiliyên ku kes bi xwe hildibijêrin. Di salên 1990î de, faktorên civakî yên wekî zêdebûna rêjeya hevberdanê, derengketina temenê zewacê, û bilindbûna ferdperestiyê 6 bûn sedem ku bi taybetî ciwan li piştgirî û girêdanên civakî yên alternatîf bigerin. Di vê kontekstê de, “Friends” bi awayekî serketî valahiyeke civakî tijî kir û modelek ji bo “malbata bijartî” pêşkêş kir, ku ev yek bêguman yek ji stûnên sereke yên populerbûna wê ya domdar û appeal a wê ya berfireh e.

Digel vê yekê, rêwîtiya “Friends” ber bi statuya fenomenê ve ne yekser bû. Pêşwaziya rexneyî ya destpêkê ji bo rêzefîlmê tevlihev bû; hin rexnegiran ew wekî teqlîdeke ne bi qasî orîjînal serketî ya sîtkomên din ên serdemê, bi taybetî “Seinfeld”, didîtin.1 Lêbelê, tevî van nirxandinên destpêkê, rêzefîlm di demek kurt de populerbûneke berbiçav di nav temaşevanan de bi dest xist.1 Ev yek bi giranî ji ber kîmyaya awarte ya di navbera şeş lîstikvanên sereke de û pêşketina kûr a karakterên wan bû.4 Ev nîşan dide ku ne tenê formula sîtkomê ya bingehîn, lê belê performansên zindî, têkiliyên bawerbar ên di navbera karakteran de, û şiyana rêzefîlmê ya ji bo “mezinbûnê” bi karakterên xwe re, bûne hêza ajoker a serkeftina wê ya bêhempa. Rêzefîlm bi pêşveçûna karakteran û kûrkirina têkiliyên wan re, xwe ji rexneyên destpêkê rizgar kir û nasnameyeke xwe ya xweser ava kir.

2. Agahiyên Giştî û Çarçoveya Rêzefîlmê “Friends”

Rêzefîlma “Friends” ji hêla David Crane û Marta Kauffman ve hate afirandin û ji 22ê Îlona 1994an heta 6ê Gulana 2004an, deh sezonan li ser kanala Amerîkî NBC hate weşandin.1 Kasta sereke ya rêzefîlmê ji şeş lîstikvanan pêk dihat: Jennifer Aniston di rola Rachel Green de, Courteney Cox di rola Monica Geller de, Lisa Kudrow di rola Phoebe Buffay de, Matt LeBlanc di rola Joey Tribbiani de, Matthew Perry di rola Chandler Bing de, û David Schwimmer di rola Ross Geller de.1

Çîroka rêzefîlmê li taxa Manhattan a New York City, di salên 1990î û destpêka salên 2000î de derbas dibe. Ew li dora jiyana şeş hevalên ku di bîst û sî saliya xwe de ne û bi hev re dijîn an jî piraniya dema xwe bi hev re derbas dikin, dizivire.1 Rêzefîlm bi awayekî komîk û carinan jî dramatîk, jiyana kesane û pîşeyî ya van şeş hevalan dişopîne ku ew bi hev re bi serpêhatiyên cihêreng ên jiyanê re rû bi rû dimînin. Di nav van serpêhatiyan de mijarên wekî evîn, zewac, hevberdan, bûyîna xwedî zarok, dilşikestinên romantîk, pevçûnên hevaltiyê, destpêkirina karên nû û windakirina karan hene.2

Muzîka destpêkê ya rêzefîlmê, strana “I’ll Be There for You” ya koma The Rembrandts, ku ji hêla Michael Skloff ve hatibû çêkirin, bû yek ji sembolên herî naskirî yên “Friends” û di çanda popûler de cihekî girîng girt.1

Ji bo pêşkêşkirina agahiyên bingehîn bi awayekî rêkûpêk, tabloya jêrîn hatiye amadekirin:

Tabloya 1: Agahiyên Bingehîn ên Rêzefîlmê “Friends”

TaybetmendîAgahîÇavkanî
AfirînerDavid Crane, Marta Kauffman1
Pargîdaniya HilberînerBright/Kauffman/Crane Productions, Warner Bros. Television1
Tora WeşanêNBC1
Salên Weşanê1994 – 20041
Hejmara Sezonan101
Hejmara Giştî ya Beşan2361
Lîstikvanên Sereke (Rol)Jennifer Aniston (Rachel Green), Courteney Cox (Monica Geller), Lisa Kudrow (Phoebe Buffay), Matt LeBlanc (Joey Tribbiani), Matthew Perry (Chandler Bing), David Schwimmer (Ross Geller)1
Muzîka Destpêkê“I’ll Be There for You” ji hêla The Rembrandts (Muzîk: Michael Skloff)1

Ev tablo agahiyên bingehîn bi awayekî kurt û berhevkirî pêşkêş dike, ku ji bo xwendevanên akademîk wekî referanseke bilez û kêrhatî ye. Ew çarçoveyeke zelal ji bo analîzên kûrtir ên ku dê di beşên paşê yên gotarê de werin kirin, peyda dike. Hebûna van agahiyan di formeke wisa rêkxistî de, dihêle ku xwendevan bi hêsanî xwe bigihîne daneyên fektuel û bala xwe bide ser naveroka analîtîk a gotarê.

Hilbijartina bajarê New York City wekî cîhê sereke yê çîroka “Friends” ne tesadufî ye û xwedî wateyeke sembolîk a kûr e. Rêzefîlm bi taybetî li taxa Manhattanê derbas dibe 1, ku ev tax di çanda Amerîkî de wekî navendeke derfetan, xewn û xeyalan, û jiyaneke bilez û enerjîk tê zanîn.8 Karakterên “Friends” di qonaxeke girîng a jiyana xwe de ne; ew li identîteya xwe ya kesane, rêyên karîyera xwe, û têkiliyên watedar digerin.2 Di vê çarçoveyê de, New York ne tenê paşxaneyek e, lê ew bi xwe dibe karakterekî din ê rêzefîlmê. Ev bajarê mezin hem dijwarî û astengiyan (wekî kirêyên bilind, reqabeta dijwar) û hem jî azadî û derfetên bêdawî ji bo van ciwanan temsîl dike. Ev rewş bi awayekî xurt bi temaşevanên ciwan ên ku di heman qonaxên jiyanê re derbas dibin û xewnên xwe dişopînin re têkildar dibe.

Wekî din, formula “şeş heval” û girîngiya “koma” lîstikvanan (ensemble cast) ji bo serkeftina berbiçav a “Friends” faktoreke krîtîk bû. Ev modela hanê bandoreke mezin li ser gelek sîtkomên ku paşê hatin çêkirin jî kir, ku hewl dan vê serkeftinê dubare bikin.9 “Friends” bi kasteke şeş kesî ya ku her endamekî wê xwedî giraniyek wekhev bû, dihat naskirin.1 Çavkaniyên lêkolînê bi berdewamî tekezî li ser kîmyaya xurt a di navbera lîstikvanan de û girîngiya her karakterekî ji bo tevahiya kompozîsyonê dikin.4 Wekî ku di 10 de tê destnîşan kirin, hebûna kasteke ansamblê ya bi vî rengî wekhev, ji bo sîtkomên wê serdemê tiştekî nû û nûjen bû. Serkeftina vê formatê rê li ber pêşketina sîtkomên din ên ku li ser komên hevalan disekinin vekir; mînak, çavkaniyên wekî 12 behsa bandora “Friends” li ser rêzefîlmên wekî “How I Met Your Mother” û “The Big Bang Theory” dikin. Ev yek nîşan dide ku “Friends” ne tenê ji ber naveroka xwe populer bû, lê di heman demê de di warê avaniya sîtkomê de jî bû modelek û rêyek nû vekir.

3. Analîza Karakteran û Pêşketina Wan

Karakterên “Friends” bingeha sereke ya appeal û serkeftina rêzefîlmê ne. Her şeş karakter xwedî kesayetiyên cihêreng, paşerojên cuda, û rêwîtiyên pêşketinê yên balkêş in.

  • Rachel Green (Jennifer Aniston): Di destpêka rêzefîlmê de, Rachel wekî keçeke dewlemend, bortewş û bi dêûbavên xwe ve girêdayî tê naskirin ku ji daweta xwe direve û li cem hevala xwe ya zarokatiyê, Monica, penaber dibe.1 Rêwîtiya wê ya sereke veguherîna ji vê kesayetiya destpêkê ber bi jineke serbixwe, berpirsiyar û profesyonel di cîhana modayê de ye. Ew fêrî nirxa pereyan û keda xwe dibe, ji garsoniyê li Central Perk dest pê dike û gav bi gav di pîşesaziya modayê de bilind dibe, heta ku li Ralph Lauren dixebite.1 Têkiliya wê ya tevlihev û “on-again, off-again” bi Ross re yek ji xetên çîrokê yên herî navendî û demdirêj ên rêzefîlmê ye.1 Ji aliyê arketîpîk ve, Rachel dikare wekî “Zarok” (The Child) ku di pêvajoya mezinbûn û xwebûnê de ye, û di têkiliya xwe ya bi Ross re jî wekî “Evîndar” (The Lover) were dîtin.15 Pêşketina wê ya herî girîng fêrbûna berpirsiyariyê, avakirina karîyereke serbixwe, û di dawiyê de bûyîna dayik ji keça xwe Emma re ye.14
  • Monica Geller (Courteney Cox): Monica wekî “dayika komê” tê binavkirin; ew aşpêjeke jêhatî ye ku bi kesayetiya xwe ya perfeksyenîst, birêkûpêk, bi obsesîf-kompulsîv, û bi reqabet tê naskirin.1 Paşeroja wê ya bi giraniya zêde re gelek caran wekî çavkaniyeke mîzahê û motîvasyona wê ya ji bo kontrolê tê bikaranîn. Ew di karîyera xwe de bi dijwariyan re rû bi rû dimîne lê di dawiyê de dibe şefeke serketî.14 Têkiliya wê ya bi Chandler re, ku ji hevaltiyê dest pê dike û vediguhere evîn û zewacê, yek ji çîrokên herî germ û hestyarî yên rêzefîlmê ye.1 Xwesteka wê ya xurt ji bo avakirina malbatê û bûyîna dayik jî mijareke girîng e ku di dawiyê de bi pejirandina ducaniyan pêk tê.1 Arketîpa wê ya sereke “Şervan” (The Warrior) e, ji ber ku ew ji bo tiştên ku dixwaze bi israr têdikoşe, û her weha “Dayik”a komê ye ji ber rola wê ya lênêrîn û organîzekirinê.15 Pêşketina wê di fêrbûna qebûlkirina kêmasiyan, nermbûnê, û avakirina têkiliyeke hevpar û saxlem bi Chandler re diyar dibe.14
  • Phoebe Buffay (Lisa Kudrow): Phoebe karakterê herî eksentrîk û neasayî yê komê ye. Ew maseusek û muzîkjeneke xweser e ku stranên xwe yên ecêb bi gîtara xwe dibêje (mînak, “Smelly Cat”).1 Paşeroja wê ya dijwar û tevlihev (xwekujiya diya wê, jiyana li kuçeyan) bandor li kesayetiya wê ya xweser û nêrîna wê ya li jiyanê kiriye.1 Ew xwedî cêwiyeke bi navê Ursula ye ku têkiliyeke wan a baş nîne. Tevî eksentrîkbûna xwe, Phoebe xwedî dilekî zêrîn û dilsoziyeke mezin ji hevalên xwe re ye. Ew di dawiyê de bi Mike Hannigan re dizewice û bextewariyê dibîne.1 Arketîpa wê “Afirîner” (The Creator) e ji ber hunera wê ya muzîkê û nêrîna wê ya xweser, û her weha “Joker”a eksentrîk e ku gelek caran mîzaha absûrd tîne nav komê.15 Pêşketina wê di dîtina evîneke domdar, avakirina têkiliyeke saxlem, û lihevhatina bi hin aliyên paşeroja xwe re, wekî bûyîna dayika sûrogat ji bo birayê xwe, diyar dibe.14
  • Joey Tribbiani (Matt LeBlanc): Joey lîstikvanekî kem-serketî, dilpak, lê hinekî kêmhiş û naîf e.1 Ew bi hezkirina xwe ya ji xwarinê û jinan re, û bi taybetî bi gotina xwe ya navdar “How you doin’?” tê naskirin.4 Tevî ku ew gelek caran wekî karakterê herî zaroktî yê komê xuya dike, Joey xwedî dilsoziyeke bêhempa ji hevalên xwe re ye û di hin rewşan de şehrezayî û kûraniya hestyarî ya surprîz nîşan dide.14 Têkiliya wî ya nêzîk bi Chandler re yek ji bromansên herî navdar ên televîzyonê ye. Arketîpa wî ya sereke “Joker” e ji ber xwezaya wî ya henekker û naîf, û her weha dikare wekî “Evîndar”ê bêguneh û dilpak were dîtin.15 Pêşketina wî zêdetir di warê gihîştina hestyarî û hin serkeftinên piçûk di karîyera wî de ye, lê ew bi gelemperî kesayetiya xwe ya bingehîn diparêze.14
  • Chandler Bing (Matthew Perry): Chandler bi henekên xwe yên tûj, îronîk û sarkastîk, û bi bikaranîna mîzahê wekî mekanîzmayeke xweparastinê tê naskirin.1 Paşeroja wî ya bi dêûbavên hevberdayî û dayikeke nivîskara romanên erotîk û bavekî transzayend (ku bi awayekî problematîk tê temsîl kirin) bandoreke mezin li ser tirsên wî yên ji girêdanê û neewlehiyên wî kiriye.4 Ew di karekî ofîsê yê ku jê hez nake de asê maye lê di dawiyê de di warê reklamê de rêyeke nû ji xwe re dibîne.14 Pêşketina wî ya herî girîng serkeftina wî ya li ser tirsên girêdanê û avakirina têkiliyeke evînî û zewaceke bextewar bi Monica re ye.1 Arketîpa wî ya sereke “Sêwî” (The Orphan) ye ji ber hesta wî ya biyanîbûnê ya ji ber paşeroja malbatî, û her weha “Joker”ê sarkastîk e.15
  • Ross Geller (David Schwimmer): Ross paleontologekî zana, akademîk, lê gelek caran di jiyana xwe ya civakî û romantîk de bêşans û nerhet e.1 Ew birayê Monica ye. Evîna wî ya mezin û demdirêj ji Rachel re, ku ji rojên lîseyê dest pê dike, yek ji stûnên sereke yên çîroka rêzefîlmê ye. Ross sê caran dizewice û sê caran jî hevber dibe, ku ev yek dibe çavkaniyeke domdar a henekan.14 Ew bavê du zarokan e, Ben û Emma. Arketîpa wî “Sêrbaz” (The Magician) e, ji ber ku ew kesê herî xwenda yê komê ye, lê zanîna wî her gav di rewşên pratîk de alîkariya wî nake; ew her weha “Evîndar”ê romantîk û carinan jî bi awayekî traji-komîk bêhêvî ye.15 Pêşketina wî di mezinbûna ji neewlehiyên xwe, fêrbûna ji şaştiyên xwe yên di têkiliyan de, û bûyîna bavekî berpirsiyar û hezkirî de diyar dibe.14

Kîmyaya di navbera van şeş karakteran de wekî bingeha sereke ya serkeftina rêzefîlmê tê dîtin.4 Hevkarî, piştgirî, nakokî û pevçûnên wan ne tenê çîrokên beşan diafirînin, lê di heman demê de kûrahiyê didin karakteran û wan ji temaşevanan re rastir û nêzîktir dikin.

Tabloya 2: Karakterên Sereke û Taybetmendiyên Wan ên Arketîpîk û Pêşketina Wan

Karakter (Lîstikvan)Kurte DanasînArketîpa BingehînXalên Sereke yên Pêşketinê
Rachel Green (Jennifer Aniston)Ji keçeke dewlemend ber bi jineke serbixwe di cîhana modayê de; têkiliya navdar bi Ross re.“Zarok” (The Child), “Evîndar” (The Lover)Fêrbûna berpirsiyariyê, avakirina karîyerê, serxwebûna aborî, bûyîna dayik.
Monica Geller (Courteney Cox)Aşpêjeke perfeksyenîst, birêkûpêk, bi reqabet; xwesteka xurt ji bo malbatê.“Şervan” (The Warrior), “Dayika Komê”Fêrbûna qebûlkirina kêmasiyan, nermbûn, avakirina têkiliyeke saxlem bi Chandler re, bûyîna dayik bi riya pejirandinê.
Phoebe Buffay (Lisa Kudrow)Maseuseke eksentrîk û muzîkjeneke xweser bi paşerojeke tevlihev; kesayetiya bêhempa.“Afirîner” (The Creator), “Joker”a EksentrîkDîtina evînê û avakirina têkiliyeke domdar (Mike), lihevhatina bi paşeroja xwe re, bûyîna dayika sûrogat.
Joey Tribbiani (Matt LeBlanc)Lîstikvanekî dilpak lê kêmhiş; dilsozê hevalan, hezkiriyê xwarinê û jinan.“Joker”, “Evîndar”ê BêgunehPêşketinên piçûk di karîyerê de, kûraniya hestyarî ya surprîz di hin rewşan de, parastina kesayetiya bingehîn.
Chandler Bing (Matthew Perry)Bi henekên xwe yên îronîk û sarkastîk tê naskirin; tirsên wî yên ji girêdanê.“Sêwî” (The Orphan), “Joker”ê SarkastîkSerkeftina li ser tirsên girêdanê, dîtina bextewariyê di zewaca bi Monica re, guhertina karîyerê ber bi tiştekî watedartir.
Ross Geller (David Schwimmer)Paleontologekî zana lê di têkiliyan de bêşans; evîna wî ya mezin ji Rachel re.“Sêrbaz” (The Magician), “Evîndar”ê RomantîkMezinbûna ji neewlehiyê ber bi xwebaweriyeke zêdetir, fêrbûna ji têkiliyên têkçûyî, bûyîna bavekî baş ji Ben û Emma re.

Ev tablo bi awayekî sîstematîk analîza karakteran pêşkêş dike, ku ji bo têgihiştina kûr a dinamîkên rêzefîlmê girîng e. Ew alîkar e ku xwendevan arketîpên ku karakter temsîl dikin û rêwîtiya wan a pêşketinê bi zelalî bibîne. Karakter bingeha her çîrokekê ne, û di sîtkomên karakter-navendî yên wekî “Friends” de ev yek hê girîngtir e. Analîzkirina arketîpan 15 û pêşketina karakteran 14 ji bo têgihiştina appeal û kûrahiya rêzefîlmê pêwîst e. Ev tablo bingehekê ji bo nîqaşkirina mijarên rêzefîlmê û awayê ku karakter van mijaran temsîl dikin, ava dike.

Pêşketina karakteran di “Friends” de ne tenê wekî mezinbûna kesane ya her ferdekî dikare were şîrove kirin, lê di heman demê de wekî neynikek ji guherînên normên civakî yên derbarê karîyer, zewac, û serxwebûnê de di salên 1990î yên Amerîkayê de jî dikare were dîtin.14 Wekî mînak, rêwîtiya karîyera Rachel Green, ji keçeke ku qet nexebitîye û li ser hesabê bavê xwe dijî, ber bi jineke ku di pîşesaziya modayê ya dijwar de cihê xwe digire û di dawiyê de ji bo karekî girîng li Parîsê tê vexwendin (tevî ku ew di dawiyê de ji bo Ross vedigere), nîşan dide ku nirxên serxwebûna pîşeyî û ambîsyona kariyerê ji bo jinan di wê serdemê de her ku diçe girîngtir dibin. Bi heman awayî, pêşketina Monica û Chandler ber bi zewacê û paşê jî pejirandina ducaniyan ve, nîşan dide ku her çend formên kevneşopî yên malbatê diguherin jî, nirxên malbatî û xwesteka avakirina yekîtiyeke domdar hîn jî di civakê de xurt in, lê dibe ku bi rê û rêbazên nû werin şîrove kirin û pêk anîn. Van pêşketinên karakteran rêzefîlmê ji tenê komek henekên li pey hev wêdetir dibin û wê dikin vegotineke li ser mezinbûn, adaptasyon bi guherînên civakî re, û lêgerîna li wateyê di jiyaneke modern de.

Wekî din, tevî ku karakterên “Friends” xwedî taybetmendiyên arketîpîk ên zelal in, wekî ku di analîza 15 de tê dîtin (mînak, Monica wekî “Şervan”, Joey wekî “Joker”), serkeftina mezin a rêzefîlmê beşek jî di şiyana wê de bû ku van arketîpan bi awayekî mirovî, pir-qatî û têkildar pêşkêş bike. Ev yek rê da ku temaşevan bi kûrahî bi wan re têkiliyên hestyarî ava bikin.3 Nirxandinên temaşevanan 3 û analîzên din 4 bi berdewamî tekezî li ser “realîzm” (di çarçoveya sîtkomê de) û “têkildarbûna” karakteran dikin. Ev tê wê wateyê ku afirînerên rêzefîlmê karîbûn van qalibên arketîpîk bi hûrgiliyên kesane, qelsiyên mirovî, tirs, hêvî û xewnên ku ji bo temaşevanan nas û famdar in, tije bikin. Mînak, tevî ku Chandler Bing wekî arketîpa “Sêwî” (ji ber paşeroja wî ya malbatî ya aloz) û “Joker”ê sarkastîk tê pênase kirin, têkoşîna wî ya domdar bi neewlehiyên xwe re, tirsa wî ya ji girêdanê, û lêgerîna wî ya ji bo evîn û pejirandinê, wî dike karakterekî pir mirovî û traji-komîk. Ev kûranî ji tenê tîpên komîk ên yek-qatî wêdetir diçe û yek ji sedemên sereke yên girêdana xurt a temaşevanan bi rêzefîlmê û karakterên wê re ye.

4. Mijarên Sereke û Stîla Vegotinê

“Friends” bi vekolîna mijarên gerdûnî û bi karanîna stîlek vegotinê ya ku hem mîzah û hem jî hestan dihewîne, karîbû bi milyonan temaşevanan re têkiliyeke kûr ava bike.

Mijarên Bingehîn:

  • Hevaltî wekî Malbata Bijartî: Ev bêguman mijara herî navendî ya rêzefîlmê ye. Şeş heval ji bo hevûdu dibin stûna piştgiriyê ya sereke, nemaze di demekê de ku ew ji malbatên xwe yên biyolojîk dûr in an jî bi pirsgirêkên malbatî re rû bi rû ne.4 Ev têgeha “malbata bijartî” bi taybetî ji bo ciwanên ku di qonaxên guherbar ên jiyanê de ne, wekî derbasbûna ji zanîngehê bo cîhana kar, an jî jiyana li bajarên mezin dûrî malê, pir watedar bû. Rêzefîlm nîşan dide ku hevaltî dikare bi qasî têkiliyên xwînê, û carinan jî zêdetir, piştgirî, evîn û hestek aîdiyetê peyda bike.
  • Evîn û Têkilî: Lêgerîna li evînê û ezmûnên cihêreng ên romantîk yek ji motorên sereke yên çîrokên “Friends” e. Rêzefîlm cûrbecûr têkiliyan nîşan dide: têkiliyên kurt-mawe û serpêhatî, têkiliyên demdirêj û cidî, zewac, û her weha hevberdan û dilşikestin.1 Têkiliya navdar a “on-again, off-again” ya di navbera Ross û Rachel de, bi hemû bilindbûn û daketinên xwe ve, wekî yek ji mînakên herî berbiçav ên vê mijarê derdikeve pêş û bi deh salan temaşevanan bi xwe ve girêdayî hişt.
  • Karîyer û Armancên Jiyanê: Karakterên “Friends” di heman demê de bi têkoşînên ji bo dîtina karê rast, pêşketina di warê pîşeyî de, û hewldana ji bo lihevanîna di navbera daxwazên kar û jiyana kesane de re rû bi rû dimînin.2 Ji karên demkî û bêhêvî bigire heta gihîştina armancên karîyerê yên demdirêj, rêzefîlm rêwîtiyên pîşeyî yên cihêreng ên karakteran nîşan dide û bi vî awayî ezmûnên gelek ciwanên ku di heman qonaxê de ne, vedibêje.
  • Mezinbûn û Derbasbûna bo Temenê Navîn: Rêzefîlm şahidiya pêvajoya mezinbûna şeş hevalan dike, ji destpêka bîst saliya wan heta ku ew dikevin sî saliya xwe û nêzîkî temenê navîn dibin.2 Ev pêvajo bi xwe re berpirsiyariyên nû, guherînên di têgihiştina jiyanê de, û pirsgirêkên têkildarî “mezinbûnê” tîne. Mijarên wekî zewac, bûyîna xwedî zarok, kirîna xanî, û rûbirûbûna bi rastiya ku êdî ne ewqas “ciwan” in, bi awayekî komîk û hestyarî têne vekolandin.

Stîla Mîzahê:

Mîzaha “Friends” pir-qatî ye û ji gelek çavkaniyan sûd werdigire 1:

  • Komediya Rewşê (Situational Comedy): Beşeke mezin a mîzahê ji rewşên rojane, carinan jî absûrd û şaşfêmkirinan ên ku karakter tê de dimînin, derdikeve.9 Mînak, hewldanên Joey ji bo lîstikvaniyê, obsesyonên Monica yên paqijiyê, an jî şaşiyên Ross di têkiliyan de.
  • Mîzaha Çavdêriyê (Observational Humor): Gelek henek li ser bingeha çavdêriyên tûj ên jiyana rojane, adetên mirovî, û dinamîkên têkiliyan hatine avakirin.9 Ev yek dihêle ku temaşevan xwe di rewşan de bibînin û bi henekan re têkildar bibin.
  • Henekên li ser Bingeha Karakteran (Character-Based Jokes): Kesayetiyên xurt û cihêreng ên her şeş karakteran çavkaniyeke bêdawî ya mîzahê ne. Henek ji qelsî, adetên taybet, awayê axaftinê, û reaksiyonên pêşbînîkirî (lê dîsa jî henekker) ên her karakterî çêdibin.9 Mînak, sarkazma Chandler, eksentrîkbûna Phoebe, an jî zanîna bêkêr a Ross.
  • Henekên Dubarekirî (Running Gags) û Gotinên Navdar (Catchphrases): “Friends” bi hostayî henekên dubarekirî û gotinên navdar bikar aniye ku bûne beşek ji nasnameya rêzefîlmê. Mînakên herî navdar ev in: gotina Joey “How you doin’?”, israra Ross “We were on a BREAK!”, strana Phoebe “Smelly Cat”, tirsa Chandler ji girêdanê, û gelekên din.4
  • Binpêkirina Prensîbên Hevkariyê (Violating Cooperative Principle): Ji perspektîfeke lînguîstîk, hin analîz destnîşan dikin ku mîzah di “Friends” de gelek caran bi binpêkirina maksîmên hevkariyê yên Paul Grice (hejmar, kalîte, têkilî, û away) di diyalogan de çêdibe.20 Ev binpêkirin dibin sedema şaşfêmkirin, îronî, an jî gotinên absûrd ku temaşevanan dikenînin.

Avaniya Vegotinê:

  • Formata Beşan: Bi gelemperî, her beşek “Friends” ji du an sê xetên çîrokê yên paralel pêk tê ku li dora karakterên cihê dizivirin. Van xetên çîrokê carinan di dawiya beşê de bi hevûdu ve girêdidin an jî bi awayekî serbixwe çareser dibin.19 Ev avanî rê dide ku rêzefîlm dînamîk bimîne û bala temaşevanan li ser gelek karakteran bigire.
  • Çîrokên Sezonî û Demdirêj: Digel çîrokên serbixwe yên her beşê, “Friends” di heman demê de çîrokên ku li seranserê sezonan an jî tevahiya rêzefîlmê didomin jî pêş dixe. Mînaka herî berbiçav a vê yekê têkiliya evînî ya Ross û Rachel e, ku ji destpêkê heta dawiya rêzefîlmê bi gelek qonaxan re derbas dibe. Her weha, pêşketina têkiliya Monica û Chandler ji hevaltiyê ber bi zewacê ve mînakeke din a girîng a çîrokeke demdirêj e.19 Van çîrokên dirêj-mawe temaşevanan bi awayekî hestyarî bi rêzefîlmê ve girêdidin û meraqa wan ji bo beşên paşerojê zêde dikin.

Balansa hostayî ya di navbera mîzaha sivik û mijarên cidîtir de yek ji faktorên sereke bû ku “Friends” ji gelek sîtkomên din ên serdema xwe cuda kir û kûrahiyeke hestyarî ya taybet da wê. Tevî ku rêzefîlm di serî de ji bo kenandinê dihat zanîn û di vî warî de pir serketî bû 9, ew ji vekolîna mijarên dijwar û hestyarî jî dûr nediket. Wekî ku di çavkaniyan de tê destnîşan kirin 4, “Friends” mijarên wekî bêfêrbûn (Monica û Chandler), hevberdan (Ross), dayiktiya tekane (Rachel), sûrogasî (Phoebe), û heta mirina endamên malbatê jî destnîşan kir. Wekî ku 23 bi awayekî guncaw dibêje, “mîzah divê rê bide hestê” û avakirina rewşên komîk bêyî girêdana bi hestên rastîn û ezmûnên mirovî yên kûr dikare bêwate bimîne. Ev têkelbûna mîzah û drama rê da ku karakter kûrtir bibin, têkiliyên wan rastir xuya bikin, û temaşevan bi awayekî hestyarîtir bi wan û çîrokên wan re têkildar bibin. Ev yek ne tenê rêzefîlmê kêfxweşker û temaşekirinê hêsan kir, lê di heman demê de ew kir tiştekî ku mirov dikare jê dersan derxe, xwe tê de bibîne, û li ser bifikire, ku ev yek ji bo girêdana demdirêj a temaşevanan û populerbûna mayînde ya rêzefîlmê krîtîk bû.

Bikaranîna stratejîk a “henekên dubarekirî” û “gotinên navdar” di “Friends” de ne tenê ji bo armancên mîzahî bû, lê di heman demê de roleke girîng di avakirina nasnameyeke brandî ya xurt ji bo rêzefîlmê û çêkirina hestek civakî û aîdiyetê di nav temaşevanan de lîst. Gelek çavkanî 4 behsa gotinên navdar ên wekî “How you doin’?” ya Joey, “We were on a break!” ya Ross, û “Smelly Cat” ya Phoebe dikin. Wekî ku 9 destnîşan dike, ev gotin “îkonîk” bûn û di nav temaşevanan de pir populer bûn. 26 jî radigihîne ku ev gotin û hevok ketin nav zimanê rojane yê mirovan û bûn sedema hestek civakî û “henekên navxweyî” di nav fanan de. Ev yek ne tenê henekan xurtir û bîranînîtir dike, lê di heman demê de temaşevanan dike beşek ji “cîhana Friends”. Ew dibin referansên çandî yên hevpar ku temaşevan dikarin di jiyana xwe ya rojane de bikar bînin û bi hev re parve bikin. Ev yek marqeya “Friends” bi awayekî berbiçav xurt kir û bû alîkar ku ew ji sînorên ekranê wêdetir, di çanda popûler a berfireh de jî bijî û heta roja îro jî bi riya memeyan, referansên di medyaya civakî de, û sohbetên rojane berdewam bike.

Avaniya vegotinê ya bi pir-xetên çîrokê (multi-plotlines) ku di piraniya beşên “Friends” de tê dîtin, ne tenê rêzefîlmê dînamîk, bilez û temaşekirinê xweş kir, lê di heman demê de derfeteke girîng da ku her şeş karakterên sereke bi awayekî wekhev werin pêşxistin û kîmyaya komê bi awayekî efektîvtir û berfirehtir were nîşandan. Çavkaniyên wekî 19 behsa vê avaniya pir-xetên çîrokê di her beşê de dikin. Bi taybetî 19 destnîşan dike ku ev yek ji avaniya A-plot/B-plot a sîtkomên kevneşopî yên berê cuda bû û derfet da ku her karakterek “bibiriqe” û xwedî çîroka xwe be di nav beşê de. Her weha9 tekezî li ser girîngiya “kasta ansamblê ya rastîn” dikin, ku tê de her endamek xwedî çîrok û giraniyek watedar e. Bi vî awayî, temaşevan ne tenê bi yek an du karakterên sereke ve girêdayî diman, lê bi tevahiya komê û têkiliyên cihêreng ên di navbera wan de re eleqedar dibûn. Ev yek kîmyaya giştî ya komê xurtir kir û rê da ku têkiliyên cihêreng (wekî hevaltiya Joey û Chandler, Monica û Rachel, an jî têkiliyên romantîk ên cihê) bi kûrahî werin vekolandin, ku ev yek ji bo dewlemendiya çîrokê û appeal a berfireh a rêzefîlmê faktoreke pir girîng bû.

5. Bandora Civakî-Çandî û Vekselandina Çanda Amerîkî

“Friends” ne tenê bernameyeke televizyonê bû, lê di heman demê de neynikek û teşekarekî çanda Amerîkî ya salên 1990î û destpêka salên 2000î bû. Bandora wê li ser gelek aliyên jiyana civakî û çandî diyar e.

“Friends” wekî Neynika Çanda Salên 1990î:

  • Jiyana Bajarî û Ciwanên Mezin: Rêzefîlm bi awayekî berbiçav jiyana ciwanên serbixwe yên ku li bajarekî mezin wekî New York dijîn, dûrî malbatên xwe yên biyolojîk, û hewl didin ku karîyer û têkiliyên xwe yên kesane ava bikin, temsîl kir.2 Ev wêneyek bû ku gelek ciwanên wê serdemê xwe tê de didîtin an jî dixwestin bijîn.
  • Ferdperestî û Lêgerîna Xwe: Çanda Amerîkî ya ku girîngiyê dide ferdperestiyê û pêşketina kesane di rêzefîlmê de bi zelalî xuya dike.6 Her şeş karakter bi gelemperî li ser armanc, xwestek û bextewariya xwe ya kesane disekinin, ku ev yek bi meylên civakî yên wê demê re paralel bû. Lêgerîna li identîteyê û wateyê di jiyanê de mijareke navendî ye.
  • Çanda Qehwexaneyê: “Friends” bi awayekî berbiçav beşdarî populerîzekirina qehwexaneyan wekî cîhên civakîbûnê, hevdîtinê, û “cîhê sêyemîn” (li derveyî mal û kar) bû, bi taybetî bi navgîniya qehwexaneya navdar a “Central Perk”.12 Ev yek bi meyla “cocooning” ango vekişîna nav qadên ewledar û rehet ên navmalî û hevaltiyê ya ku di salên 1990î de dihat dîtin re têkildar bû.31 Central Perk bû cîhekî îkonîk ku sembola vê çanda nû ya civakîbûnê bû.
  • Moda û Stîl: Bandora “Friends” li ser modaya salên 1990î nediyar e. Bi taybetî “Porê Rachel” (The Rachel haircut), ku ji hêla karakterê Jennifer Aniston ve dihat bikaranîn, bû fenomeneke modeyê ya gerdûnî û bi milyonan jinan li seranserê cîhanê ew teqlîd kirin.12 Kinc û bergên karakterên din jî bûn îlhamek ji bo ciwanan û şêwazên modeyê yên wê serdemê teşe dan.
  • Ziman û Gotinên Navdar: Gelek gotin, hevok û henekên ji rêzefîlmê ketin nav zimanê rojane yê Amerîkî û heta li seranserê cîhanê jî belav bûn.12 Ev yek nîşan dide ku rêzefîlm çiqas kûr ketibû nav hişmendiya çandî ya temaşevanan.

Nîqaşên li ser Temsîliyetê:

Tevî populerbûna xwe ya mezin, “Friends” ji ber hin aliyên temsîliyeta xwe rastî rexneyên girîng hatiye, nemaze dema ku ji perspektîfa standardên îroyîn tê nirxandin:

  • Zayend: Rêzefîlm di warê temsîliyeta zayendî de xwedî aliyên tevlihev e. Ji aliyekî ve, ew hevaltiya xurt a di navbera jinan de, û mêrên ku carinan hestên xwe nîşan didin (wekî “bromance”a Chandler û Joey) pêşkêş dike, ku ev dikare wekî pêşverû were dîtin.30 Ji aliyê din ve, ew gelek caran rolên zayendî yên kevneşopî û stereotipan xurt dike, û hin analîzên postfemînîst destnîşan dikin ku rêzefîlm femînîzmê bi awayekî rûpoşî bikar tîne an jî wê bêqîmet dike.17
  • Nijad: Yek ji rexneyên herî domdar û bi hêz li ser “Friends” kêmbûna tund a temsîliyeta karakterên ne-spî ye, tevî ku çîrok li New York City, yek ji bajarên herî pirçandî yên cîhanê, derbas dibe.18 Ev “spîbûna” zêde ya rêzefîlmê wekî neynikek ji kêmasiyên Hollywoodê di warê cihêrengiyê de tê dîtin.
  • Meyla Cinsî: “Friends” di dema xwe de bi nîşandana zewaca lezbiyenan (Carol Willick, jina berê ya Ross, û Susan Bunch) wekî pêşverû dihat dîtin.9 Ev yek ji bo sîtkomeke serdest a wê demê gaveke girîng bû. Lêbelê, rêzefîlm di heman demê de ji ber henekên ku wekî homofobîk têne şîrove kirin (bi taybetî yên ku li ser Chandler têne kirin, ku gelek caran bi awayekî henekker wekî hevzayend tê guman kirin) û temsîliyeta problematîk û stereotipîk a karakterê transzayend (bavê Chandler, ku ji hêla lîstikvaneke cis-jin ve tê lîstin û gelek caran dibe mijara henekan) bi tundî hatiye rexnekirin.30

“Friends”, bi awayekî ku dikare wekî paradoksal were dîtin, hem neynika optîmîzma aborî ya berbelav a salên 1990î li Amerîkayê bû, hem jî hin fikar û nezelaliyên derbarê karîyer û pêşerojê de, ku bi hest û ezmûnên “Nifşê X” re têkildar bûn, nîşan dida.7 Ji aliyekî ve, salên 1990î li Amerîkayê serdemeke geşbûna aborî ya girîng bû.40 Karakterên “Friends” li apartmanên mezin û rehet ên New Yorkê dijîn ku ji bo dahat û karên wan ên destpêkê bi gelemperî nerealîst xuya dikin.44 Ev rewşa jiyanê dikare wekî neynikek ji optîmîzma giştî û “Xewna Amerîkî” ya wê serdemê were şîrove kirin. Ji aliyê din ve, karakter bi berdewamî bi guhertinên kar, bêkarîya demkî, û lêgerîna dijwar a li armanca pîşeyî û karê îdeal re rû bi rû dimînin.2 Ev aliyê çîrokê fikarên aborî û nezelaliya ku beşek girîng ji ezmûna “Nifşê X” bû, radixe ber çavan.42 Ji ber vê yekê, rêzefîlm bi awayekî tevlihev hem xewnên serkeftinê û jiyaneke rehet a Amerîkî, hem jî rastiyên carinan dijwar ên jiyana ciwanan di wê serdemê de nîşan dide. Di vê çarçoveyê de, qehwexaneya “Central Perk” ne tenê cîhekî hevdîtinê ye, lê dikare wekî sembola “cocooning” 31 ango vekişîna nav qadên ewledar û piştgir ên hevaltiyê jî were dîtin, ku ev yek dibe ku bersivek li hemberî van fikarên derve û nezelaliyên jiyanê be.

Dema ku em li ser temsîliyeta di “Friends” de diaxivin, girîng e ku em bi perspektîfeke dîrokî li mijarê binêrin. Tevî ku rêzefîlm îro ji ber kêmasiyên xwe yên di warê temsîliyeta nijadî de û hin henekên ku wekî homofobîk an transfobîk têne dîtin bi mafdarî tê rexne kirin 34, divê pêşverûtiya wê ya di hin warên temsîliyeta LGBTQ+ de – ji bo dema xwe – were naskirin. Çavkaniyên wekî 9 destnîşan dikin ku nîşandana zewaca Carol û Susan di sala 1996an de ji bo televîzyona serdest a Amerîkî ya wê demê gaveke girîng û heta radeyekê wêrek bû. Wekî ku 37 dibêje, her çend rêzefîlm ji nîşandana nêzîkatiya fizîkî ya eşkere di navbera karakterên hevzayend de dûr diket jî, ew beşek ji tevgereke berfirehtir a zêdekirina hejmara karakterên LGBTQ+ di medyaya populer de bû. Ev yek nîşan dide ku nirxandina bandora çandî ya “Friends” pêdivî bi têgihiştineke nuansî û dîrokî heye. Tiştê ku îro ji perspektîfa standardên pêşketîtir ên temsîliyetê wekî kêmasiyeke mezin û nayê qebûlkirin tê dîtin, dibe ku di çarçoveya salên 1990î de wekî gaveke erênî (tevî ku ne bes û bêkêmasî be) hatibe dîtin. Ev nêrîn nayê wateya paşguhkirina an jî rewakirina rexneyên îroyîn, lê belê armanc dike ku kompleksîteya mîrasa çandî ya rêzefîlmê û pêvajoya guherîna normên civakî û temsîliyetê ronî bike.

Fenomena “Porê Rachel” û bandora berfireh a gotinên navdar ên rêzefîlmê li ser zimanê rojane ne tenê nîşaneyên populerbûna awarte ya “Friends” in, lê di heman demê de bi awayekî berbiçav hêza medyayê ya di teşekirina identîteya kesane, tercîhên estetîk, û normên çandî de jî radixin ber çavan. Gelek çavkanî 12 behsa “Porê Rachel” dikin ku bû fenomeneke modeyê ya gerdûnî û ji hêla bi milyonan jinan ve hate teqlîd kirin. 33 heta îdîa dike ku nêzîkî 11 milyon jinên Brîtanî ev şêwaza porê ceribandine. Bi heman awayî, gotin û hevokên navdar ên ji rêzefîlmê, wekî “How you doin’?”, “We were on a break!”, an “Oh. My. God!”, ketin nav zimanê rojane yê gelek kesan.24 Ev yek nîşan dide ku temaşevan ne tenê rêzefîlmê bi awayekî pasîf temaşe dikirin, lê ew bi awayekî aktîf hêmanên wê dixistin nav jiyana xwe ya rojane û bi vî awayî beşdarî belavkirina bandora wê dibûn. Ev fenomen ji bo hêza “çanda popûler” a di bandorkirina li ser tercîhên estetîk (moda, şêwazên por), awayên ragihandinê (ziman, gotinên navdar), û heta têgihiştinên li ser têkiliyan û jiyanê de mînakeke berbiçav e. “Friends” ji bo gelek ciwanên wê serdemê bû modelek ji bo “xwestin” û “bûn”ê, û şopeke kûr li ser identîteya nifşekî hişt.

6. Pêşwaziya Temaşevanan, Rexne û Xelat

Popularîteya “Friends” di serî de bi rêjeyên temaşekirinê yên bilind û pêşwaziya germ a temaşevanan diyar dibe. Lêbelê, nirxandinên rexneyî yên li ser rêzefîlmê bi demê re guherîn û cihêrengî nîşan dan.

Statîstîkên Temaşekirinê:

“Friends” di tevahiya deh sezonên xwe de di nav rêzefîlmên herî zêde temaşekirî de ma. Hemû sezonên wê di rêza deh rêzefîlmên herî baş ên sezonên xwe de cih girtin.1 Bi taybetî, sezona heştemîn a rêzefîlmê di sala 2001-2002an de gihîşt lûtkeyê û di rêza yekem de cih girt.1

Beşa fînalê ya rêzefîlmê, ku di 6ê Gulana 2004an de hate weşandin, ji hêla nêzîkî 52.5 milyon temaşevanên Amerîkî ve hate temaşekirin. Ev yek ew kir pêncemîn fînala rêzefîlmê ya herî zêde temaşekirî di dîroka televîzyona Amerîkî de û beşa televîzyonê ya herî zêde temaşekirî ya salên 2000î.1 Her weha, beşa taybet a bi navê “The One After the Superbowl” ku di sezona duyemîn de piştî Super Bowl XXX hate weşandin, ji hêla 52.9 milyon temaşevan ve hate temaşekirin, ku ew dike beşa herî zêde temaşekirî ya tevahiya rêzefîlmê.46 Van hejmaran bi zelalî asta populerbûn û bandora “Friends” li ser temaşevanên Amerîkî nîşan didin.

Tabloya 3: Statîstîkên Temaşekirina Rêzefîlmê “Friends” li gorî Sezonan (Temaşevanên Navînî û Rêzbendî li DYA)

SezonHejmara BeşanDîroka Weşana YekemDîroka Weşana DawîTora WeşanêRêzbendiya SezonêTemaşevanên Navînî (mîlyon)Çavkanî
12422 Îlon 199418 Gulan 1995NBC824.81
22421 Îlon 199516 Gulan 1996NBC331.71
32519 Îlon 199615 Gulan 1997NBC426.11
42425 Îlon 19977 Gulan 1998NBC425.01
52424 Îlon 199820 Gulan 1999NBC224.71
62523 Îlon 199918 Gulan 2000NBC523.01
72412 Cotmeh 200017 Gulan 2001NBC522.11
82427 Îlon 200116 Gulan 2002NBC126.71
92426 Îlon 200215 Gulan 2003NBC223.91
101825 Îlon 20036 Gulan 2004NBC526.11

Ev tablo bi awayekî zelal û hejmarî populerbûna domdar a rêzefîlmê li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê nîşan dide. Ew ji xwendevanan re dibe alîkar ku bilindbûn û carinan daketina rêjeyên temaşekirinê bibînin û wan bi bûyerên mezin ên di nav rêzefîlmê de (wekî daweta Monica û Chandler an jî bûyîna Emma) an jî di çarçoveya civakî û pêşbaziya televîzyonê de têkildar bikin. Hebûna van statîstîkan ji bo gotareke akademîk a ku îdîa dike ku rêzefîlm fenomenek bûye, pêwîst e û bingeheke hejmarî ji bo van îdîayan peyda dike.

Nirxandinên Rexneyî:

  • Rexneyên Hemdem (1994-2004): Pêşwaziya rexneyî ya destpêkê ji bo “Friends” tevlihev bû. Hin rexnegiran, wekî Tom Feran ji The Plain Dealer û Ann Hodges ji Houston Chronicle, rêzefîlmê wekî teqlîdeke ne bi qasî orîjînal serketî ya “Seinfeld” bi nav kirin.1 Ji aliyê din ve, Ray Richmond ji Los Angeles Daily News û Los Angeles Times pesnê wê dan û ew wekî yek ji komediyên herî baş ên sezona nû bi nav kirin.1 Ginny Holbert ji Chicago Sun-Times di destpêkê de rexne li pêşneketina têra xwe ya karakterên Joey û Rachel girt.1 Ken Tucker ji Entertainment Weekly di Cotmeha 1994an de nivîsand ku “Friends” xwedî lez, nivîsandineke tûj û kasteke lîstikvanan a jêhatî ye, û ew ji sîtkomên din ên nû yên wê serdemê pêştir e. Wî bi taybetî pesnê lîstikvaniyê û diyalogên zîrek da.48 Lêbelê, hin nirxandinên destpêkê pir neyînî bûn; mînak, rexnegirê Washington Post di nirxandina xwe ya promiyerê de rêzefîlmê wekî “afirînek tirsnak ewqas xirab ku xemgîn e meriv dibîne kast xwe rezîl dike” bi nav kiribû.49 Ev nirxandinên neyînî yên destpêkê bi populerbûna mezin a ku rêzefîlm paşê bi dest xist re berevajiyek balkêş nîşan didin. Bi pêşveçûna rêzefîlmê re, nirxandin bi gelemperî erênîtir bûn, û pesnê nivîsandina tûj û kîmyaya awarte ya di navbera lîstikvanan de dihat dayîn.1
  • Rexneyên Modern (Piştî 2004an): Piştî bidawîbûna rêzefîlmê û bi taybetî bi hebûna wê li ser platformên streaming, “Friends” ji nû ve kete rojeva rexnegir û temaşevanan. Pesnê domdar ji bo mîzah, karakterên bîranînî, û kîmyaya di navbera lîstikvanan de berdewam dike.3 Gelek kes wê wekî “klasîkeke bêdem” û “pêşandana rehetîyê” (comfort show) dibînin ku mirov dikare gelek caran lê temaşe bike. Lêbelê, di van salên dawî de, rexneyên zêde û girîng li ser kêmasiya temsîliyeta nijadî, henekên ku wekî homofobîk, transfobîk, fatfobîk (şermezarkirina qelewbûnê), û seksîst têne şîrove kirin, derketine holê.30 Hin rexnegir û temaşevanên nifşên nû arguman dikin ku rêzefîlm baş pîr nebûye û hin aliyên wê ji bo standardên îroyîn nayên qebûlkirin.5

Xelat û Namzedî:

“Friends” di dirêjahiya deh sezonên xwe de gelek xelat û namzedî stendin, ku ev yek serkeftina wê ya rexneyî û pîşesaziyê nîşan dide. Rêzefîlm ji bo 62 Xelatên Primetime Emmy namzed bû û 6 jê stendin, di nav de Xelata Rêzefîlma Komedî ya Herî Baş di sala 2002an de.1 Ji kasta sereke, Jennifer Aniston (ji bo Rola Sereke ya Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî de, 2002) û Lisa Kudrow (ji bo Rola Piştgir a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî de, 1998) Xelatên Emmy stendin.1 Courteney Cox tekane endama kasta sereke bû ku tu carî ji bo Xelata Emmy namzed nehat nîşandan.1

Xelatên din ên girîng ên ku “Friends” an lîstikvanên wê stendine ev in: Xelatek American Comedy, Xelatek GLAAD Media (ji bo temsîliyeta erênî ya kesên LGBTQ+), Xelatek Golden Globe (Jennifer Aniston ji bo Lîstikvana Herî Baş di Rêzefîlmeke Televizyonê de – Mûzîkal an Komedî, 2003), gelek Xelatên People’s Choice (di nav de Rêzefîlma Komedî ya Televizyonê ya Bijare), Xelatek Satellite, û Xelatek Screen Actors Guild (ji bo Kompozîsyona Lîstikvanan a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî de, 1996).1 Her weha, di sala 2018an de, rêzefîlm Xelata Mîrasê ya TCA (Television Critics Association) stend, ku girîngiya wê ya demdirêj di dîroka televîzyonê de destnîşan dike.1

Tabloya 4: Kurteya Xelat û Namzediyên Sereke yên “Friends” (Emmy, Golden Globe, SAG)

XelatSalKategorîNamzed (Karakter/Lîstikvan an Rêzefîlm)Encam (Serketî/Namzed)Çavkanî
Primetime Emmy Award2002Rêzefîlma Komedî ya Herî BaşFriendsSerketî1
Primetime Emmy Award1998Lîstikvana Piştgir a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deLisa Kudrow (Phoebe Buffay)Serketî1
Primetime Emmy Award2002Lîstikvana Sereke ya Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deJennifer Aniston (Rachel Green)Serketî1
Primetime Emmy Award2000Lîstikvanê Mêvan ê Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deBruce Willis (Paul Stevens)Serketî55
Primetime Emmy Award2003Lîstikvana Mêvan a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deChristina Applegate (Amy Green)Serketî55
Golden Globe Award2003Lîstikvana Herî Baş – Rêzefîlma Televizyonê Mûzîkal an KomedîJennifer Aniston (Rachel Green)Serketî1
Screen Actors Guild Award1996Kompozîsyona Lîstikvanan a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deKasta FriendsSerketî1
Screen Actors Guild Award2000Lîstikvana Jin a Herî Baş di Rêzefîlmeke Komedî deLisa Kudrow (Phoebe Buffay)Serketî55
People’s Choice AwardÇendîn SalRêzefîlma Komedî ya Televizyonê ya BijareFriendsSerketî (gelek caran)1
GLAAD Media Award1998Rêzefîlma Komedî ya Herî BaşFriendsSerketî1

Ev tablo tenê kurteyek ji xelatên herî girîng e; rêzefîlm û lîstikvanên wê ji bo gelek xelatên din jî namzed bûne an jî stendine. Pêşkêşkirina van agahiyan di tabloyekê de hêsan dike ku meriv bi berfirehî serkeftina rexneyî û pîşesaziyê ya rêzefîlmê bibîne.

Pêşwaziya rexneyî ya destpêkê ya tevlihev ji bo “Friends”, li gel populerbûna bilez a ku di nav temaşevanan de bi dest xist, rewşeke balkêş diafirîne. Dibe ku rexnegir di destpêkê de potansiyela tevahî ya kîmyaya awarte ya di navbera lîstikvanan de û appeal a kûr a karakteran ji nedîtî ve hatibin, an jî dibe ku ew li gorî pîvanên sîtkomên serdest ên wê demê, wekî “Seinfeld”, ku xwedî stîlek mîzahê ya cuda bû, “Friends” nirxandibin.1 Her weha, mimkun e ku rêzefîlm bi rastî di sezonên paşê de ji hêla qalîteya nivîsandinê û pêşketina karakteran ve baştir bûbe, wekî ku hin nirxandinên paşê destnîşan dikin.1 Ev “valahiya” di navbera pêşwaziya rexneyî ya destpêkê û populerbûna temaşevanan de, û baştirbûna paşê ya rexneyan, dibe ku nîşan bide ku “Friends” dem hewce kir ku “xwe bibîne” û hêza xwe ya rastîn – ango kîmyaya lîstikvanan, pêşketina karakteran a hestyarî, û têkelbûna mîzah û drama – bi tevahî nîşan bide. An jî, dibe ku rexnegir di destpêkê de appeal a wê ya nû ya hestyarî û kom-navendî, ku ji bo sîtkomên wê demê hinekî cuda bû, bi tevahî texmîn nekiribin.

Zêdebûna rexneyên modern ên li ser kêmasiyên temsîliyetê di “Friends” de ne tenê guherîna standardên civakî û hêviyên ji medyaya populer re nîşan dide, lê di heman demê de rola nostaljiyê di ji nû ve nirxandin û şîrovekirina tekstên çandî yên populer ên rabirdûyê de jî radixe ber çavan. Çavkaniyên wekî 34 rexneyên tund li ser kêmasiya cihêrengiya nijadî, û her weha henekên ku îro wekî homofobîk, transfobîk, an seksîst têne dîtin, digirin. Ev rexne bi piranî ji nifşên nûtir ên temaşevanan an jî ji perspektîfên akademîk ên îroyîn ên ku zêdetir balê dikişînin ser mijarên wekhevî û tevlêbûnê, tên. Di heman demê de, rêzefîlm hîn jî pir populer e, nemaze li ser platformên streaming û di nav ciwanan de, ku gelek ji wan di dema weşana orîjînal a rêzefîlmê de ne zindî bûn.44 Ev dualîtî nîşan dide ku temaşevan dikarin hem ji aliyên nostaljîk û “rehetî” ya rêzefîlmê kêfê bistînin, hem jî bi awayekî rexneyî li kêmasiyên wê binêrin. Ev rewş di heman demê de diyalogekê li ser ka em çawa tekstên çandî yên “problematîk” ên paşerojê îro dixwin, şîrove dikin, û ji wan fêr dibin, vedike.

Tevî ku “Friends” gelek xelat û namzedî stendin, belavbûna van namzediyan di nav kasta sereke de – û bi taybetî rastiya ku Courteney Cox, ku yek ji karakterên navendî dilîst, tu carî namzediyeke takekesî ya Emmy nestand 1 – hin pirsan derdixe holê. Kasta sereke biryar dabû ku bi hev re û wekî komekê di heman kategoriyên lîstikvaniyê de ji bo xelatan serlêdan bikin, da ku formata ansamblê ya rêzefîlmê biparêzin û tekezî li ser girîngiya komê bikin.1 Ev yek dibe ku bandor li ser şansên takekesî yên serketinê kiribe, ji ber ku dengdêr neçar mabûn ku di nav komeke xurt de hilbijartinan bikin. Lêbelê, nebûna namzediya Cox bi taybetî balkêş e û dibe ku nîşan bide ku performansa wê, tevî ku ji bo rêzefîlmê navendî û pir girîng bû, ji hêla akademiyên xelatdayînê ve bi qasî performansên hevkarên wê yên din nehatibe texdîr kirin, an jî dibe ku ew bûbe qurbana “siyaseta xelatan” an jî tercîhên subjektîf ên dengdêran. Ev rewş pirsan li ser pîvanên nirxandinê yên di xelatên pîşesaziyê de û awayê ku performansên ansamblê li hemberî performansên takekesî yên berbiçav têne pîvandin, derdixe holê.

7. Mîras û Sedemên Mayîndebûna Popularîteya “Friends”

Mîrasa “Friends” ji sînorên deh salên weşana xwe pir wêdetir diçe. Ew ne tenê şopeke kûr li ser çanda popûler hiştiye, lê di heman demê de bandor li ser awayê çêkirina sîtkomên televîzyonê jî kiriye. Popularîteya wê ya mayînde jî heq dike ku bi hûrgilî were vekolandin.

Bandora li ser Sîtkomên Paşerojê:

“Friends” bi formula xwe ya nûjen û serketî bandoreke mezin li ser gelek sîtkomên ku piştî wê hatin çêkirin, kir.

  • Formula Koma Hevalan: Rêzefîlm bi giranî li ser komeke hevalan disekinî ku wekî malbatekê ji bo hevûdu tevdigeriyan. Ev model bû îlhamek ji bo gelek sîtkomên paşerojê yên wekî “How I Met Your Mother”, “The Big Bang Theory”, û “New Girl”, ku wan jî li ser komên hevalan û têkiliyên di navbera wan de sekinîn.5
  • Têkelkirina Mîzah û Hestên Kûr: “Friends” bi hostayî mîzah û drama li hev anî. Ev şiyana ji bo vekolîna mijarên cidî di nav çarçoveyeke komîk de bû taybetmendiyeke ku gelek rêzefîlmên paşê hewl dan teqlîd bikin.12
  • Çîrokên li ser Jiyana Ciwanên Mezin: Mijarên têkildarî jiyana ciwanên di bîst û sî saliya xwe de – karîyer, evîn, lêgerîna xwe – bi saya “Friends” di sîtkomê de bêtir normalîze bûn.
  • Avaniya Vegotinê û Pêşketina Karakteran: Bikaranîna avaniya vegotinê ya bi pir-xetên çîrokê di her beşê de û pêşvebirina karakteran û têkiliyên wan li seranserê gelek sezonan bû modelek ji bo sîtkomên nûjen.19 Ev yek rê da ku çîrok kûrtir û karakter pir-qatîtir bibin.
  • Giringîdana bi Kîmyaya Kasta Ansamblê: Serkeftina “Friends” girîngiya hebûna kasteke lîstikvanan a ku kîmyayeke xurt di navbera wan de hebe, careke din teyîd kir.10

Sedemên Popularîteya Mayînde:

Tevî ku zêdetirî du deh sal ji bidawîbûna wê re derbas bûne, “Friends” hîn jî di nav temaşevanên ji her temenî de populer e.

  • Nostaljî: Ji bo kesên ku di salên 1990î û destpêka salên 2000î de mezin bûne an jî ciwaniya xwe derbas kirine, “Friends” nostaljiyeke xurt û hestek “serdema zêrîn” a televîzyonê diafirîne.53
  • Platformên Streaming: Hebûna rêzefîlmê li ser platformên streaming ên wekî Netflix (û paşê HBO Max/Max) rê da ku nifşên nû wê keşf bikin û temaşe bikin. Ev yek bi awayekî girîng beşdarî domandina populerbûna wê bûye.4 Hat ragihandin ku Netflix di sala 2018an de nêzîkî 100 milyon dolar da da ku mafên weşana “Friends” ji bo salekê din li ser platforma xwe bihêle, ku ev yek nîşana nirxa wê ya bazirganî ya domdar e.44
  • Mijarên Gerdûnî û Têkildar: Mijarên bingehîn ên wekî hevaltî, evîn, malbat, pirsgirêkên karîyerê, û zehmetiyên mezinbûnê mijarên gerdûnî ne ku hîn jî ji bo temaşevanên ciwan ên îroyîn têkildar û famdar in.4
  • Karakterên “Rehetî” (Comfort Characters): Temaşevan bi karakterên “Friends” re girêdanên hestyarî yên kûr ava dikin. Ji ber vê yekê, temaşekirina rêzefîlmê ji bo gelek kesan dibe çavkaniyeke rehetî, handan, û kêfxweşiyê, nemaze di demên stres û nediyariyê de.18
  • Sadebûn û Pozîtîvîte: Di cîhaneke medyayî ya ku gelek caran bi çîrokên aloz, tarî, û karakterên exlaqî yên nezelal tije ye, sadebûn, mîzaha sivik, û bi gelemperî dawiya xweş a pirsgirêkan di “Friends” de dikare ji bo temaşevanan pir balkêş û rihetker be.18

Mayîndebûna populerbûna “Friends” di serdema streaming de ne tenê bi nostaljiya kesên ku bi rêzefîlmê re mezin bûne ve girêdayî ye, lê di heman demê de bi şiyana wê ya peydakirina “rehetiya hestyarî” û hestek “pêşbînîkirinê” di cîhaneke medyayî ya ku her ku diçe perçebûyî, bilez, û carinan jî bi stres tije ye, ve girêdayî ye. Çavkaniyên wekî 44 destnîşan dikin ku rêzefîlm di sala 2018an de hîn jî yek ji bernameyên herî zêde temaşekirî bû û bi taybetî di nav ciwanên di bin 16 salî de populer e, tevî ku piraniya wan di dema weşana orîjînal a rêzefîlmê de ne zindî bûn. Ev yek nîşan dide ku appeal a rêzefîlmê ji nostaljiya kesane ya nifşekî taybet wêdetir diçe. Wekî ku 53 behs dike, karakterên “Friends” “wusa dixuye ku hema hema qet ji tiştên ‘mezinan’ ên wekî kira, fatûre û karan xeman nakin” û “hevalên wan ji bo piştgiriyê her dem li wir in”. Her weha44 dibêje ku rêzefîlm “fantaziyek evîna daîmî û erênî di navbera mezinên balkêş de ku pirsgirêkên wan (aborî, pîşeyî) her gav di dawiyê de bi awayekî xweş çareser dibin” dramatîze dike. Di serdemekê de ku gelek rêzefîlmên televîzyonê yên nû bi komployên pir-aloz, karakterên bi moralê gewr, û dawiyên nediyar û carinan jî xemgîn têne zanîn, “Friends” cîhanek nisbeten sade, pêşbînîkirî, û di dawiyê de erênî û optimist pêşkêş dike. Ev “pêşbînîkirin” û “rehetî” dibe ku ji bo temaşevanên ku li penagehekê ji stresa jiyana modern û nediyariya pêşerojê digerin, pir balkêş û dermanî be.

Bandora “Friends” li ser sîtkomên paşerojê ne tenê di teqlîdkirina format an jî stîla mîzahê de bû, lê di heman demê de di “normalîzekirin” û belavkirina nîşandana jiyana ciwanên bajarî yên serbixwe û girîngiya “malbata bijartî” de bû, ku ev yek bû mijareke standard û hema hema çaverêkirî di gelek sîtkomên sedsala 21an de. Gelek çavkanî 5 “Friends” wekî bandorek rasterast an nerasterast li ser sîtkomên populer ên wekî “How I Met Your Mother”, “The Big Bang Theory”, û “New Girl” destnîşan dikin. Wekî ku 10 radigihîne, “Friends” ji formata sîtkomên berê yên ku bi giranî li ser malbatên nukleerî an cîhên karê kevneşopî disekinîn, dûr ket û li şûna wê li ser “klaneke çêkirî” ya hevalan sekinî. Her weha5 dibêje ku “Friends” têgeha “malbata bijartî” derxist pêş û ew kir mijareke navendî. Beriya serkeftina “Friends”, sîtkom bi gelemperî li ser malbatên kevneşopî an jî cîhên karê bi hiyerarşiyên zelal disekinîn. “Friends” alîkarî kir ku sîtkomên li ser komên hevalan ên ku wekî malbatê ji bo hev tevdigerin, bibin beşek normal, pejirandî, û heta populer a perestgeha televîzyonê. Ev guherîn di awayê ku çîrokên li ser ciwaniya dereng, destpêka mezinbûnê, û lêgerîna li aîdiyetê di cîhaneke modern de têne vegotin de, guherîneke girîng bû.

8. Encam

Rêzefîlma “Friends” bêguman yek ji berhemên herî bibandor û îkonîk ên çanda popûler a dawiya sedsala 20an û destpêka sedsala 21an e. Wekî ku di vê gotarê de bi berfirehî hate vekolandin, “Friends” ne tenê sîtkom bû, lê fenomeneke çandî bû ku şopeke kûr û mayînde li ser temaşevanan, pîşesaziya televîzyonê, û heta normên civakî û çandî jî hişt. Ji agahiyên giştî yên li ser afirandin û weşana wê, bigire heta analîza kûr a karakterên wê yên bîranînî û pêşketina wan, mijarên sereke yên wekî hevaltî, evîn û karîyer, stîla vegotinê û mîzaha wê ya xweser, bandora wê ya civakî-çandî ya berfireh, û pêşwaziya rexneyî û populerbûna wê ya domdar, “Friends” ji gelek aliyan ve heq dike ku bi awayekî akademîk were lêkolîn kirin.

Rêzefîlm bi awayekî serketî jiyana şeş hevalên ciwan li New Yorkê nîşan da û bi vî awayî bû neynika xewn, xeyal, fikar û têkoşînên nifşekî. Karakterên wê, tevî ku carinan stereotipîk bûn, bi kûranî û mirovahiya xwe karîn bi temaşevanan re têkiliyên hestyarî yên xurt ava bikin. Mijarên gerdûnî yên ku destnîşan kirin, wekî girîngiya “malbata bijartî”, zehmetiyên têkiliyên romantîk, û lêgerîna li wateyê di kar û jiyanê de, hîn jî ji bo temaşevanên îroyîn têkildar in. Stîla mîzahê ya “Friends”, ku têkeliyeke ji komediya rewşê, mîzaha çavdêriyê, henekên li ser bingeha karakteran, û henekên dubarekirî bû, yek ji faktorên sereke yên serkeftina wê bû.

Bandora “Friends” li ser çanda popûler berbiçav e: ji modayê (“Porê Rachel”) bigire heta zimanê rojane (gotinên navdar) û heta populerîzekirina çanda qehwexaneyan. Ew her weha bandor li ser format û naveroka sîtkomên paşerojê kir û rê li ber nifşekî nû yê rêzefîlmên kom-navendî vekir. Popularîteya wê ya mayînde, ku bi saya platformên streaming hîn bêtir xurt bûye, nîşan dide ku appeal a wê ji dem û nifşan wêdetir e.

Lêbelê, mîrasa “Friends” bê kompleksîte nîne. Tevî populerbûn û bandora wê ya erênî di gelek waran de, rêzefîlm îro ji ber kêmasiyên xwe yên di warê temsîliyeta nijadî de û hin henek û helwestên ku wekî homofobîk, transfobîk, an seksîst têne dîtin, bi mafdarî tê rexnekirin. Ev rexne girîng in û nîşan didin ku standard û hêviyên civakî yên derbarê temsîliyet û hestiyariyê de bi demê re çiqas guherîne.

Mîrasa “Friends” bi vî awayî dualî ye: ew hem wekî sembola serdemekê, çavkaniyeke nostaljiyê, û mînakeke serketî ya sîtkomê tê pîroz kirin, hem jî wekî mînakeke kêmasiyên çanda popûler a rabirdûyê di warê cihêrengî, tevlêbûn, û hestiyariya civakî de tê rexne kirin. Ev dualîtî û kompleksîte “Friends” dike mijareke pir balkêş û dewlemend ji bo lêkolînên çandî û medyayî yên berdewam. Vekolîna ka çawa nirxên civakî bi demê re diguherin, ka çawa tekstên çandî hem dikarin di hin waran de pêşverû bin hem jî di hin waran de paşverû, û ka temaşevanên ji paşeroj û çandên cihê çawa bi awayên cihêreng bi van tekstan re têkildar dibin û wan şîrove dikin, ji bo têgihiştina dinamîkên çandê krîtîk e.

Wekî din, serkeftina gerdûnî ya “Friends”, tevî ku ew bi giranî çanda Amerîkî ya spî ya çîna navîn nîşan dide, hêza appeal a mijarên gerdûnî yên wekî hevaltî û lêgerîna li evînê nîşan dide. Lêbelê, ev yek di heman demê de pirsan li ser diyardeya “Amerîkanîzekirina” çanda gerdûnî û bandora “hêza nerm” (soft power) a Amerîkî li ser çandên din jî derdixe holê. Analîzkirina van aliyan ji bo têgihiştina têkiliyên çandî yên navneteweyî û bandora medyaya gerdûnî girîng e.

Di encamê de, “Friends” ji tenê rêzefîlmeke televîzyonê wêdetir e; ew belgeyeke çandî ye ku gelek tiştan li ser serdema ku tê de hatiye afirandin, nirxên civakî yên wê demê, û awayê ku çanda popûler dikare jiyana me teşe bide û neynika wê be, ji me re vedibêje. Ji ber vê yekê, lêkolînên akademîk ên berdewam ên li ser tekstên çanda popûler ên wekî “Friends” ji bo têgihiştina kûr a civak û çanda me pêwîst û hêja ne.

Xebatên wergirtî

  1. Friends – Wikipedia, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/Friends
  2. Overview – FRIENDS TV SHOW, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://home.adelphi.edu/~ni21572/overview.html
  3. Friends (TV Series 1994–2004) – IMDb, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.imdb.com/title/tt0108778/
  4. The Impact of ‘Friends’: How the Show Defined an Era of TV and Its Stars’ Careers, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://cdn6.f-cdn.com/files/download/233786118/The%20Impact%20of%20%27Friends%27_%20How%20the%20Show%20Defined%20an%20Era%20of%20TV%20and%20Its%20Stars%27%20Careers.pdf
  5. Rewind the 90s: Friends – The Liberty Champion, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.liberty.edu/champion/2025/03/rewind-the-90s-friends/
  6. A Study of American Individualism: Taking Friends as an Example – CSCanada, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, http://cscanada.net/index.php/ccc/article/download/8496/9579
  7. I’ll Be There For You: Friends and the Fantasy of Alternative Families – CORE, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://core.ac.uk/download/pdf/162640302.pdf
  8. Friends | Characters, Cast, Story, & Facts | Britannica, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.britannica.com/topic/Friends
  9. Friends At 30: What Can Writers Learn From This Classic Sitcom?, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://bang2write.com/2024/09/friends-at-30-what-lessons-can-writers-learn-from-this-classic-sitcom.html
  10. How Friends changed the sitcom landscape – AV Club, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.avclub.com/how-friends-changed-the-sitcom-landscape-1798271378
  11. Friends – Wikiwand, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.wikiwand.com/en/articles/Friends
  12. The Cultural Impact of ‘Friends’: How a Sitcom Shaped the 90s and …, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.combster.com/s/The-Cultural-Impact-of-Friends%3A-How-a-Sitcom-Shaped-the-90s-and-Beyond
  13. 10 Sitcoms That Were Clearly Inspired by Friends – MovieWeb, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://movieweb.com/sitcoms-inspired-by-friends/
  14. The One Where They All Grew Up: A Deep Dive into Friends’ Character Evolution, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.thatlovepodcast.com/post/the-one-where-they-all-grew-up-a-deep-dive-into-friends-character-evolution
  15. Character Lessons From The ‘Friends’ Pilot Script – No Film School, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://nofilmschool.com/friends-pilot-script
  16. Realizing What “Friends” Taught Us About Families – Fairfield County Mom, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://fairfieldcountymom.com/friends-taught-about-families/
  17. katakita.petra.ac.id, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://katakita.petra.ac.id/index.php/sastra-inggris/article/download/13136/11525
  18. Friends (TV Series 1994–2004) – User reviews – IMDb, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.imdb.com/title/tt0108778/reviews/
  19. Analyzing the Impact of ‘Friends’ (1994-2004) on Sitcom Writing – A.I. in Screen Trade, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://aiinscreentrade.com/2023/07/19/analyzing-the-impact-of-friends-1994-2004-on-sitcom-writing/
  20. An Analysis of Humor Discourse in Friends from the Perspective of the Cooperative Principle, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.scirp.org/journal/paperinformation?paperid=119038
  21. A Study on the Verbal Humor in Sitcom Friends from the Perspective of Cooperative Principle – Atlantis Press, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.atlantis-press.com/article/125984432.pdf
  22. (PDF) Humor in the American T.V Show “Friends Season 6 Episode 9, The One Where Ross Got High”: A Linguistic Analysis – ResearchGate, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.researchgate.net/publication/366509149_Humor_in_the_American_TV_Show_Friends_Season_6_Episode_9_The_One_Where_Ross_Got_High_A_Linguistic_Analysis
  23. 5 Screenwriting lessons from Friends – TV Calling, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.tv-calling.com/screenwriting-lessons-from-friends/
  24. Could they BE anymore influential? How Friends changed the world – Woman&Home, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.womanandhome.com/life/news-entertainment/how-friends-tv-show-changed-the-world/
  25. Central Perk Chic: How “Friends” Changed the World of Fashion – The Vault, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.thevaultuwmadison.com/blog/central-perk-chic-how-friends-changed-the-world-of-fashionnbsp
  26. Top 10 Sitcoms of Your Youth – Legends Recovery Center, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.legendsrecovery.com/blog/top-10-sitcoms-of-your-youth
  27. The One with the Data Analysis – Pineapple Coder, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://yusufsohoye.com/friends-analysis/
  28. FRIENDS: Narrative structure – Analyzing Television, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://analyzingtv.wordpress.com/2016/03/01/friends-narrative-structure/
  29. Multidimensional Study of “Friends” Based on Narrative Art – Francis Academic Press, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://francis-press.com/uploads/papers/kQcZIJwIO1nR5iSN41eBNBgpVugK1HBsAg8tzA2N.pdf
  30. The One About Gender and Sexuality: An examination of the television series Friends – OUR@Oakland, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://our.oakland.edu/bitstreams/d5a54164-e520-4430-a16c-ba24441b3b3d/download
  31. The One with the Feminist Critique: Revisiting Millennial Postfeminism with Friends In the years that followed the completion of, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://ueaeprints.uea.ac.uk/67399/1/Accepted_manuscript.pdf
  32. The Rachel – Wikipedia, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/The_Rachel
  33. 8 fast facts about the rachel cut, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://hji.co.uk/8-fast-facts-about-the-rachel-cut
  34. Friends: From progressive for its time to failing to age well – Diggit Magazine, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.diggitmagazine.com/papers/friends-progressive-its-time-failing-age-well
  35. orca.cardiff.ac.uk, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://orca.cardiff.ac.uk/id/eprint/116810/1/Friends%20Reconsidered.pdf
  36. In Criticism of: Friends – The Edge, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://theedgesusu.co.uk/culture/2020/05/16/in-criticism-of-friends/
  37. Was ‘Friends’ controversial for its portrayal of LGBT characters? : r/television – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/television/comments/5pscpy/was_friends_controversial_for_its_portrayal_of/
  38. What is your review of Friends (TV series)? – Quora, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.quora.com/What-is-your-review-of-Friends-TV-series
  39. http://www.rockandart.org, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.rockandart.org/friends-unpacking-episodes-that-stirred-debate/#:~:text=One%20of%20the%20most%20controversial,a%20transgender%20figure%20portrayed%20insensitively.
  40. Unit 8: 2000’s – History of American Pop Culture, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.explorepopculture.com/unit-8-2000s
  41. ‘Seinfeld’ and ‘Friends’ Reflected the Atomized US of the ’90s—and Today – Current Affairs, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.currentaffairs.org/news/2023/08/seinfeld-and-friends-reflected-the-atomized-u-s-of-the-90s-and-today
  42. FRIENDS (1994): “Generation X? Make that Generation Blech… With friends like these, who needs problems of their own? Then again, with plotlines like these, who needs Friends?” – The Tennessean, September 22, 1994 : r/howyoudoin – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/howyoudoin/comments/10ru20q/friends_1994_generation_x_make_that_generation/
  43. Friends Is a Gen X Show. Why Don’t We Ever Call It That? : r/GenX – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/GenX/comments/srixf6/friends_is_a_gen_x_show_why_dont_we_ever_call_it/
  44. The Mysteriously Enduring Appeal of Friends – The New Republic, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://newrepublic.com/article/154840/mysteriously-enduring-appeal-friends
  45. Friends 20th anniversary: The NBC sitcom was truly great., erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://slate.com/culture/2014/09/friends-20th-anniversary-the-nbc-sitcom-was-truly-great.html
  46. Friends Nielsen Ratings Archive – Dan G.’s Website, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://newmusicandmore.tripod.com/friendsratings.html
  47. List of Friends episodes – Wikipedia, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Friends_episodes
  48. TV Show Review: Winning ‘Friends’ – Entertainment Weekly, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://ew.com/article/1994/10/21/tv-show-review-winning-friends/
  49. Watching Friends for first time- season 1 review : r/friends_tv_show – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/friends_tv_show/comments/1htabxc/watching_friends_for_first_time_season_1_review/
  50. The Washington Post’s review of the series premiere of ‘Friends’, calling it a ‘ghastly creation…so bad it’s sad to see the cast degrading itself’. : r/howyoudoin – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/howyoudoin/comments/1c5kz2e/the_washington_posts_review_of_the_series/
  51. The Washington Post’s review of the series premiere of ‘Friends’, calling it a ‘ghastly creation…so bad it’s sad to see the cast degrading itself’. : r/agedlikemilk – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/agedlikemilk/comments/1c4vcel/the_washington_posts_review_of_the_series/
  52. Friends (Sitcom) Review – The Bloody Critique – Steemit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://steemit.com/reviews/@bloodycritique/friends-sitcom-review-the-bloody-critique
  53. Why TV show ‘Friends’ is extremely popular among Generation Z …, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.thenationalnews.com/arts-culture/television/why-tv-show-friends-is-extremely-popular-among-generation-z-1.822915
  54. http://www.google.com, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.google.com/search?q=Friends+TV+show+awards+and+nominations
  55. List of awards and nominations received by Friends – Wikipedia, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_awards_and_nominations_received_by_Friends
  56. The change of friends from season 5 : r/howyoudoin – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/howyoudoin/comments/1ddae6h/the_change_of_friends_from_season_5/
  57. Which Sitcom Reigns Supreme? Big Bang Theory, Friends, or HIMYM? : r/television – Reddit, erişim tarihi Mayıs 19, 2025, https://www.reddit.com/r/television/comments/1jh71xg/which_sitcom_reigns_supreme_big_bang_theory/
, , , , , ,

Yorum bırakın

Ji nivîsên nû agahdar be!

Niha bibe abone da ku xwendina xwe bidomînî û bigihîjî hemû arşîvê.

Xwendinê bidomîne