Wêje
-
George Psalmanazarê Formozayî yê Sexte: Xapandineke Wêjeyî ya Sedsala 18-an û Mîrasa Wê
1. Pêşekî George Psalmanazar, ku navê wî yê rastîn heta îro jî nepenî maye , di destpêka sedsala 18-an de wekî yek ji sextekarên herî wêrek û balkêş derket pêşberî civaka Ewropî. Bi îdiaya ku ew xelqê girava dûr a Formozayê (Taywana îroyîn) ye, vî zilamê bi porê zer û çavên şîn karîbû ji bo Read more
-
Alexander Selkirk: Mirove Tenêmayî yê Îlham daye Robinson Crusoe û Serpêhatiya Wî ya Dîrokî
Kurte Ev gotar به شێوെയەکى akademîk li ser jînenîgarî û serpêhatiya Alexander Selkirk (1676-1721), deryavanê Skotlendî yê ku îlhama romana navdar a Daniel Defoe, Robinson Crusoe, daye, disekine. Gotar hûr dibe li ser sedemên terikandina wî li girava Más a Tierra (1704-1709), stratejiyên wî yên jiyanê di nav tenêtiyê de, berxwedana wî ya derûnî, û Read more
-
Wêjeya “Samizdat” a Serdema Sovyetê
Berxwedana Çandî ya Binxetî li Dijî Sansurê 1. Pêşgotin Yekîtiya Sovyetê, di bin serweriya Partiya Komunîst de, hewl dida ku hemû aliyên jiyanê, bi taybetî jî qada çandî û rewşenbîrî, bikeve bin kontrola xwe ya îdeolojîk. Ev kontrol bi rêya sîstemeke sansurê ya berfireh û sîstematîk dihat meşandin, ku armanca wê ya sereke ew bû Read more
-
Antropomorfizm: Têgeh, Dîrok û Manîfestasyonên Wê di Çand û Têgihiştina Mirovan de
1. Pêşgotin Mirovşayesandin (antromorfîzm), ango nisbetkirina taybetmendî, hest û niyetên mirovî ji bo heyînên ne-mirovî, diyardeyeke bingehîn û berbelav e ku di gelek warên jiyana mirovahiyê û dîsîplînên zanistî yên cihêreng de derdikeve pêş.1 Ev meyla mirovî ne tenê wekî amûreke wêjeyî an hunerî tê dîtin, lê di heman demê de wekî fenomeneke psîkolojîk, civakî Read more
-
Wasiyeta Franz Kafka, Biryara Max Brod
Parastina Mîrateyekê û Destpêka Nîqaşeke Bêdawî Kurte (Abstrakt): Ev gotar lêkolîneke akademîk e li ser biryara Max Brod a piştî mirina Franz Kafka di sala 1924an de, ku li dijî wasiyeta Kafka, destnivîsên wî neşewitand û bi vî awayî gelek şaheserên wî ji bo mirovahiyê parastin. Gotar dê li ser bingeha materyalên lêkolînê yên berfireh, Read more
-
Rewşa Mecbûrî ya Redkirina Xelata Nobelê ya Wêjeyê ji hêla Borîs Pasternak ve (1958)
Rewşa Mecbûrî ya Redkirina Xelata Nobelê ya Wêjeyê ji hêla Borîs Pasternak ve (1958): Çîroka “Doktor Jîvago” û Zexta Sovyetê Pêşgotin Di sala 1958an de, bûyereke girîng di cîhana wêjeyê û siyaseta navneteweyî de qewimî ku têkiliyên tevlihev ên di navbera huner, siyaset û azadiya takekesî de di dema Şerê Sar de eşkere kir. Borîs Read more
-
Darizandin û Zindanîkirina Oscar Wilde (1895)
Pevçûna Huner, Exlaq û Civakê di Serdema Vîktoryayî de 1. Pêşgotin Oscar Wilde, wekî yek ji navdartirîn romannûs, helbestvan û şanogerên Îrlandî, bi zîrekbûna xwe ya tûj, kesayetiya xwe ya berbiçav û wekî pêşengekî Tevgera Estetîkê dihat nasîn. Berhemên wî, bi hostatiya xwe ya di bikaranîna prozeya xemilandî, paradoksên zîrek û vekolîna mijarên wekî bedewî, Read more
-
Weşandina Romana “Don Kîşot” a Miguel de Cervantes (1605 & 1615)
Zayîna Romana Modern û Bandora Wê ya Gerdûnî li ser Wêjeya Cîhanê 1. Destpêk (Pêşgotin) 1.1. Miguel de Cervantes û Konteksta Wêjeyî ya Serdema Zêrîn a Spanyayê Miguel de Cervantes Saavedra (1547-1616) yek ji gewretirîn nivîskarên wêjeya Spanyolî û cîhanî ye, ku jiyana wî bi serpêhatiyên dijwar û rengîn dagirtî bû, û ev yek bi Read more
-
Xwekujiya Virginia Woolf (1941)
Bertekên Destpêkê û Ji Nû Ve Nirxandina Mîrateya Wêjeyî I. Pêşgotin Virginia Woolf (1882-1941) wekî yek ji kesayetiyên herî bibandor û nûjen ên wêjeya modernîst a sedsala 20-an tê naskirin. Bi teknîkên xwe yên vegotinê yên şoreşger, nemaze bi sepandina hostayî ya “herikîna hişmendiyê” (stream of consciousness), û bi vekolînên xwe yên kûr ên li Read more
-
Şewitandina Pirtûkan li Almanyaya Nazî (1933)
Derbeyek Mezin li Azadiya Ramanê I. Pêşgotin: Şewitandina Pirtûkan wekî Êrîşek li Dijî Azadiya Ramanê Çalakiyên şewitandina pirtûkan ên 10ê Gulana 1933an li Almanyaya Nazî, di rojên destpêkê yên Reicha Sêyemîn de wekî bûyereke girîng û sembolîk cihê xwe digirin. Di van çalakiyan de, bi deh hezaran pirtûkên ku ji aliyê komên xwendekarên di bin Read more
-
Superman: Dîrok, Pêşveçûn û Bandora Çandî ya Îkonekê
1. Pêşgotin Superman, karakterê ku ji hêla Jerry Siegel û Joe Shuster ve di sala 1938an de hate afirandin, ne tenê yekemîn superlehengê pirtûkên çîrokan e, lê di heman demê de yek ji îkonên çandî yên herî naskirî û mayînde yên cîhanê ye. Ji xuyabûna xwe ya yekem di Action Comics #1 de heta adaptasyonên Read more
-
Destana Gilgamêş
Destana Gilgamêş: Lêkolîneke Akademîk a Berfireh li ser Dîrok, Naverok, Çand û Têkiliyên Wê yên Wêjeyî Pêşgotin Destana Gilgamêş, yek ji kevintirîn û bibandortirîn berhemên wêjeyî yên tomarkirî yên mirovahiyê ye, ku rehên wê digihîjin Mezopotamyaya kevnar, bi qasî çar hezar sal berê.1 Ev şahesera wêjeyî, ku di serî de li ser tabletên axê bi Read more
-
Wêjeya Fantastîk
Pêşgotin Wêjeya fantastîk, wekî celebeke wêjeyî ya ku hêmanên serxwezayî, efsûnî û ne-realîst di nav xwe de dihewîne, ji demên kevnar heya roja îro bala xwendevan û lêkolîneran kişandiye ser xwe. Ev cure ne tenê ji bo reva ji rastiya rojane xizmetê dike, lê di heman demê de platformeke dewlemend pêşkêş dike ji bo vekolîna Read more
-
Bulgaristan: Geliyê Gulan û Rola Di Koka Nivîsa Krîlî de
Destpêk Bulgaristan, welatekî ku li xaçerêya dîrokî û çandî ya Ewropayê ye, xwedî mîrateke çandî ya gelek dewlemend û pirreng e. Di nav vê mîrasê de, du hêmanên ku hem ji bo nasnameya Bulgarî hem jî ji bo dîroka Ewropaya Rojhilat xwedî girîngiyeke taybet in, derdikevin pêş: Geliyê Gulan, ku wekî navenda cîhanî ya hilberîna Read more
-
Romanya: Efsaneya Drakulayê li hember Rastiyê
Beşa 1: Pêşgotin: Drakula – Di Navbera Efsane û Rastiyê de Danasîna Mijarê û Girîngiya Wê Navê “Drakula” di hişê piraniya mirovan de du wateyên cihê lê tevlihevkirî tîne ziman: yek, navekî dîrokî ye ku bi mîrê Eflakê (Wallachia) yê sedsala 15-an, Vlad III Drăculea, ku bi navê Vladê Kazûqker (Vlad Țepeș) jî tê nasîn, Read more
-
Rûsya: Ruhê Rûsî (Душа)
Rûsya: Ruhê Rûsî (Душа): Cihê Wê di Wêje û Nasnameyê de Beşa 1: Destpêk (Pêşgotin) Têgeha “Ruhê Rûsî” (bi Rûsî: Душа, Duşa) yek ji têgehên herî bi nîqaş, tevlihev û di heman demê de navendî ye di têgihiştina çand, wêje û nasnameya Rûsî de. Ew ne tenê îfadeyeke helbestî ye ku di stran û çîrokan Read more
-
Realîzma Sêhrî di Wêjeya Arjantînê de
1. Destpêk: Realîzma Sêhrî – Têgeh û Çarçoveya Teorîk Realîzma sêhrî, wekî cêwreyek wêjeyî û hunerî, bi awayekî berfireh wekî şêwazekê tê pênasekirin ku tê de hêmanên efsûnî û fantastîk bi awayekî xwezayî di nav çarçoveyeke realîst de têne hûnandin, û bi vî awayî pir caran sînorên di navbera rastî û xeyalê de tên tevlihevkirin.1 Read more
-
Pînokyo
I. Destpêk: Muammaya Herdemî ya Kurekî Darîn Carlo Collodi’yê bi navê Le Avventure di Pinocchio (Serpêhatiyên Pînokyoyê) berhema xwe, ji wêjeya zarokan wêdetir, weke metnekî kanonîk cihê xwe girtiye. Ev berhem di destpêkê de di navbera salên 1881 û 1883’an de di Giornale per i bambini de weke rêzeroman bi navê La storia di un Read more
-
Heidi
I. Pêşekî: Berhema Heidi ya Johanna Spyri – Klasîkek Mayînde di Fokusa Navdîsîplînî de A. Çarçovekirina Heidi: Johanna Spyri, Pêvajoya Weşanê û Bandora Gerdûnî ya Mayînde Romana Heidi, ku ji hêla nivîskara Swîsreyî Johanna Spyri (1827-1901) ve hatiye nivîsandin û cara yekem di salên 1880-1881an de di du bergan de hatiye weşandin, wekî yek ji Read more
-
Frankenstein
Kurte: Ev gotar, analîzeke akademîk a navdîsîplînî ya berhema Mary Shelley, Frankenstein, dike; avaniya wêjeyî ya pirhêl a berhemê, bandorên wê yên civaknasî yên kûr, tebeqeyên wê yên nîşannasî û wateyînasî yên tevlihev û bingehên wê yên derûnnasî yên kûr vedikole. Bi tenê xwe dispêre çavkaniyên zanistî yên pejirandî, ev xebat têkiliya romanê bi kevneşopiyên Read more
-
Peter Pan
1. Destpêk Berhema J.M. Barrie, Peter Pan, ku yekem car di sala 1904an de wek lîstikeke şanoyê û piştre di 1911an de wek roman hat pêşkêşkirin, ji wê dema xwe ve bûye yek ji karakterên wêjeyî yên herî îkonîk û xwedî bandor li ser xeyalên nifşên cuda yên zarok û mezinan.1 Ev berhem, ji ber Read more
-
Destanên Homerosî
Analîzeke Akademîk a Pirrengî ya Îlyada û Odîseyayê Pêşgotin Destanên Homeros, Îlyada û Odîseya, wekî du stûnên sereke yên wêjeya Rojava û şaristaniya Yewnanî ya kevnar têne pejirandin. Ev her du berhemên epîk, ku bi qasî sê hezar sal berê hatine afirandin, ne tenê çîrokên lehengî û serpêhatiyên balkêş vedibêjin, lê di heman demê de Read more
-
Pollyanna
1. Destpêk: Pollyanna wekî Fenomeneke Wêjeyî û Çandî Romana Eleanor H. Porter, Pollyanna, ku di sala 1913an de hate weşandin, çîroka keçeke sêwî ya bi navê Pollyanna Whittier vedibêje. Ev karakter bi xweşbîniya xwe ya bêhempa û bi lîstika xwe ya navdar, “Lîstika Şadiyê”, bandorek kûr li ser civaka derdora xwe û li ser xwendevanan Read more
-
Kurên Kolana Pal
Beşa 1: Destpêk 1.1. Pêşkêşkirina Romanê û Girîngiya Wê Romana “A Pál utcai fiúk” (Kurên Kolana Pal), ku di sala 1906an de ji hêla nivîskarê Macar Ferenc Molnár ve hatiye nivîsandin û di sala 1907an de wekî pirtûk hatiye weşandin, ne tenê di nav wêjeya Macarî de, lê di qada wêjeya ciwanan a cîhanê de Read more
-
Harry Potter
Beşa 1: Pêşgotin: Fenomena Harry Potter û Girîngiya Wê ya Akademîk Rêzepirtûkên Harry Potter, ku ji hêla J.K. Rowling ve hatine nivîsandin, ji weşandina pirtûka yekem di sala 1997an de, bûye fenomeneke çandî ya cîhanî ku bandora wê ji wêjeya zarokan wêdetir derbas bûye. Ev rêzepirtûk ne tenê bi firotina bi sed milyonan nusxeyan û Read more
-
Anne with an E
Beşa 1: Destpêk: Anne Shirley – Ji Rûpelên Pirtûkê heya Ekranê Berhemên wêjeyî yên klasîk, bi derbasbûna demê re, gelek caran ji nû ve tên şîrovekirin û ji bo nifşên nû bi awayên cihêreng têne pêşkêşkirin. Romana “Anne of Green Gables” a Lucy Maud Montgomery, ku yek ji kevneşopiyên wêjeya Kanadayî û cîhanî ye, mînakeke Read more
-
Mêşhingiv Maya
1. Pêşgotin Danasîna Mijarê û Girîngiya Wê “Mêşhingiv Maya” wekî fenomeneke çandî ya navneteweyî, ku bingeha xwe ji pirtûka zarokan a Almanî ya Waldemar Bonsels a bi navê Die Biene Maja und ihre Abenteuer (Serpêhatiyên Mêşhingiv Maya), çapkirî di sala 1912an de, digire, xwedî cihekî taybet e.1 Girîngiya analîzkirina vê berhemê û gelek adaptasyonên wê Read more
-
Weqfa Asîmov
1. Pêşgotin Rêzeromana Weqfê (Foundation) ya Isaac Asimov, ku di eslê xwe de wekî rêzeyek çîrokên kurt di navbera salên 1942 û 1950î de di kovara Astounding Science Fiction de hatin weşandin û paşê di salên 1951-1953an de wekî sêyîneya (trîlojiya) navdar hatin berhev kirin 1, yek ji berhemên bingehîn û herî bi bandor ên Read more
-
Berfînxan û Her Heft Bejnbihost
1. Pêşgotin Çîroka Berfînxan û Her Heft Bejnbihostan (bi navê xwe yê orîjînal Schneewittchen an jî bi Îngilîzî Snow White and the Seven Dwarfs) yek ji çîrokên herî navdar û bi bandor e di mîrata çîrokên gelêrî yên cîhanê de. Ew ne tenê wekî berhemeke wêjeya zarokan tê nasîn, lê herweha wekî çavkaniyeke dewlemend ji Read more
-
Makîneya Demê ya H.G. Wells
1. Pêşgotin (Serpêhatî) Romana Makîneya Demê (The Time Machine), ku di sala 1895an de ji hêla H.G. Wells ve hate weşandin, di dîroka wêjeya zanistî-honakî de xwedî cihekî taybet û girîng e. Ev berhem ne tenê wekî yek ji kevneşopiyên bingehîn ên vî cureyê wêjeyê tê qebûlkirin 1, lê di heman demê de têgeha “makîneya Read more
-
Martin Eden
I. Destpêk: Martin Eden – Rêwîtiyeke Wêjeyî ya Piralî Romana Jack London, Martin Eden, ku yekem car di salên 1908-1909an de wekî rêzeroman di The Pacific Monthly de û di sala 1909an de wekî pirtûkek ji hêla Macmillan Company ve hat weşandin, wekî yek ji berhemên herî girîng û bi awayekî berçav otobiyografîk ên nivîskar Read more
-
Îzlanda: Di Ronahiya Sagayan, Elfan û Guherînên Hemdem de
Beş 1: Destpêk Îzlanda, wekî neteweyek Nordîk a giravî, xwedî dîrok û çandeke yekane ye ku bi awayekî kûr bi erdnîgariya xwe ya taybet – welatekî volkan, cemed û peravên berbiçav – û îzolasyona xwe ya nisbî ve girêdayî ye.1 Ev taybetmendiyên cografî ne tenê bandor li ser awayê jiyana niştecihên wê kirine, lê di Read more
xwende 