Kürtçe
-
Sedem, Pêşveçûn û Encamên Reformê
1. Pêşgotin Danasîna Giştî: Reformasyona Protestan, ku di sedsala 16an de li Ewropaya Rojava dest pê kir, yek ji wan qonaxên herî girîng û veguherîner di dîroka Ewropayê û cîhanê de ye. Ev tevger ne tenê yekitiya dînî ya Xirîstiyaniya Serdema Navîn a Rojava bi dawî kir, lê di heman demê de bandorek kûr û Read more
-
Ronesans: Ji Nû Ve Zayîna Ewropayê
Vekolîna Ronesansê: Ji Nû Ve Zayîna Ewropayê 1. Pêşgotin Ev rapor armanc dike ku serdema Ronesansê, ku yek ji qonaxên herî girîng û veguherîner di dîroka Ewropayê de tê hesibandin, bi awayekî akademîk û berfireh vekole. Ronesans, ku bi wateya “ji nû ve zayînê” tê, ne tenê vejîna huner û wêjeya klasîk bû, lê di Read more
-
Navên Teoforîk
1. Pêşgotin Navên mirovan, ji bilî ku tenê amrazên naskirinê ne, di heman demê de bargehên wateyên kûr ên çandî, dîrokî û olî ne. Di nav vê çarçoveyê de, “navên teoforîk” wekî kategoriyeke taybet a onomastîkê (zanista navan) derdikevin pêş, ku têkiliya rasterast a di navbera navlêkirin, baweriyên xwedayî û çanda mirovan de bi awayekî Read more
-
PÊJGEHA MÊRDÎNÊ
Beşa 1: Pêşgotin: Pêjgeha Mêrdînê wekî Mîrateke Çandî ya Pirreng Mêrdîn, bajarekî kevnar ê Mezopotamyaya Jorîn e ku bi dîrokeke kûr û pêkhateyeke çandî ya pirralî ve tê nasîn. Ev bajar, di navbera çemên Dîcle û Feratê de, li ser axeke berhemdar û stratejîk hatiye avakirin û bi hezaran salan mazûvaniya gelek şaristaniyan kiriye. Pêjgeha Read more
-
Eponîmî: Peyvên ku ji Navan Hatine Afirandin
Eponîmî: Vekolîneke Zimanî û Çandî li ser Peyvên ku ji Navan Hatine Afirandin 1. Pêşgotin Eponîmî, wekî diyardeyeke zimanî ya balkêş, pêvajoya navlêkirina tiştekî, têgehekê, an diyardeyekê bi navê kesekî, cihekî, an carinan jî tiştekî din e. Ev peyvên ku bi vî awayî çêdibin, wekî “eponîm” têne nasîn û ew ji navên xwerû derbasî navên Read more
-
Egzonîm û Endonîm
Navên Erdnîgarî, Pênase, Cure û Girîngiya Wan 1. Destpêk Egzonîm û endonîm wekî têgehên bingehîn di onomastîkê de, bi taybetî di toponîmiyê (lêkolîna navên cihan) de, cihekî navendî digirin. Ev têgeh ji bo têgihiştina têkiliyên tevlihev ên di navbera zimanan, çandan, û erdnîgariyê de xwedî girîngiyeke mezin in. Nav ne tenê etîketên ku li ser Read more
-
Friends: Fenomeneke Çanda Popûler
1. Pêşgotin Rêzefîlma Amerîkî “Friends”, ku di navbera salên 1994 û 2004an de li ser kanala NBC hate weşandin, ne tenê wekî bernameyeke televizyonê ya serketî, lê wekî fenomeneke çanda popûler a gerdûnî cihê xwe di dîrokê de girt.1 Ev sîtkom, ku li ser jiyana şeş hevalên ciwan ên li Manhattan, New York City disekine, Read more
-
Xetnivîsa Çînî: Kûrahiya Wê ya Felsefî
1. Pêşgotin Danasîna Xetnivîsa Çînî (Shufa 書法) û Girîngiya Wê xetnivîsa Çînî, ku di çanda Çînî de bi navê Shufa (書法) tê zanîn 1, ji têgeha nivîsandina hêsan pir wêdetir e; ew wekî yek ji formên hunerî yên herî bilind û rêzdar tê qebûlkirin ku estetîk, teknîkên hostayî û kûrahiyeke felsefî ya bêhempa di nav Read more
-
Makedonyaya Bakur: Daxwazên Dîroka Kevin û Tevlîheviya Çandî
1. Pêşgotin Makedonyaya Bakur, ku li navenda Balkanan e, ji mêj ve wekî xaçerêyeke girîng a dîrokî û çandî xizmet kiriye. Cihê wê yê erdnîgarî yê stratejîk ew xistiye ber gelek bandorên şaristanî û împaratoriyên cihêreng, ku her yekê şopeke kûr û mayînde li ser nasnameya herêmê hiştiye. Ev mîrateya pir-qatî di tevlîheviya çandî ya Read more
-
Bulgaristan: Geliyê Gulan û Rola Di Koka Nivîsa Krîlî de
Destpêk Bulgaristan, welatekî ku li xaçerêya dîrokî û çandî ya Ewropayê ye, xwedî mîrateke çandî ya gelek dewlemend û pirreng e. Di nav vê mîrasê de, du hêmanên ku hem ji bo nasnameya Bulgarî hem jî ji bo dîroka Ewropaya Rojhilat xwedî girîngiyeke taybet in, derdikevin pêş: Geliyê Gulan, ku wekî navenda cîhanî ya hilberîna Read more
-
Sextekarîya Masîperiya Fîjî (DYA, 1840an)
Hunera “Humbug” a P.T. Barnum, Meraqa Gel û Raza Çêkirî 1. Destpêk: Diyardeya Masîperiya Fîjî û Konteksta Wê ya Dîrokî Sextekarîya Masîperiya Fîjî yek ji xapandinên herî navdar ên sedsala 19-an e, ku ne tenê wekî mînakek berbiçav a hunera pêşandanvaniyê ya P.T. Barnum tê dîtin, lê herwiha wekî neynikekê jî kêş û meraqên çandî Read more
-
Portekîz: Muzîka Fado
1. Pêşgotin: Fado – Ruhekî Portekîzî di Awazan de Muzîka Fado, ku bi melodiyên xwe yên xemgîn, gotinên hestiyar û kûr û şiyana xwe ya ji bo îfadekirina hestên kolektîf ên neteweyekê tê nasîn, yek ji şêweyên hunerî yên herî berbiçav û sembolîk ên Portekîzê ye.1 Ew ne tenê cureyek muzîkê ye; ew bi xwe Read more
-
Romanya: Efsaneya Drakulayê li hember Rastiyê
Beşa 1: Pêşgotin: Drakula – Di Navbera Efsane û Rastiyê de Danasîna Mijarê û Girîngiya Wê Navê “Drakula” di hişê piraniya mirovan de du wateyên cihê lê tevlihevkirî tîne ziman: yek, navekî dîrokî ye ku bi mîrê Eflakê (Wallachia) yê sedsala 15-an, Vlad III Drăculea, ku bi navê Vladê Kazûqker (Vlad Țepeș) jî tê nasîn, Read more
-
Fînlandiya: Çanda Saunayê û Têgeha Sisu
1. Pêşgotin Fînlandiya, wekî welatekî Nordîk ê ku xwedî erdnîgariyeke taybet û dîrokeke dijwar e, nasnameyeke çandî ya xweser pêş xistiye. Di nav gelek hêmanên vê nasnameyê de, du stûnên bingehîn bi awayekî berbiçav derdikevin pêş: çanda saunayê û têgeha “sisu”. Sauna, ji bo Fînlandiyan ne tenê cihekî paqijiyê ye, lê qadeke civakî, tenduristî û Read more
-
Misir: Mîrata Çemê Nîl
Ji Serdema Kevin heta Jiyana Nûjen 1. Pêşgotin Çemê Nîlê, ku wek “diyariya Nîlê” ji bo Misrê tê binavkirin, ji kûrahiya dîrokê ve heta roja me ya îro, di her warî de jiyana vî welatî şekilandiye.1 Ev çemê bi heybet ne tenê çavkaniya av û xwarekê bûye, lê di heman demê de bûye hîmê şaristanî, Read more
-
Hindistan: Paradoksa Yekîtiya di Nav Cûdahiyê de
1. Pêşgotin: Têgeha “Yekîtiya di Nav Cûdahiyê de” li Hindistanê û Paradoksa Wê ya Navendî Têgeha “Yekîtiya di Nav Cûdahiyê de” wekî hîmekî bingehîn di têgihiştina karakterê civakî û siyasî yê Hindistanê de cih digire. Ev têgeh, di wateya xwe ya herî berfireh de, îşaret bi kapasîteya Hindistanê dike ku tevî pirrengî û cûrbecûriyeke bêhempa Read more
-
Koreya Başûr: Hêza Nerm a Ku Ji Nav Xweliyê Rabû
1. Pêşgotin Koreya Başûr, welatekî ku di nîvê sedsala 20an de ji ber şer û xizaniyê wêran bibû, di dehsalên dawî de veguherîneke sosyo-aborî û çandî ya bêhempa pêk aniye. Ji xirbeyên Şerê Koreyê û paşmayîna aborî, ev netewe ne tenê bûye hêzek pîşesazî û teknolojîk a cîhanî, lê her wiha bûye hinardekareke girîng a Read more
-
Rola Erebistana Siûdî di Mêvandarîkirina Cihên Pîroz û Rêveberiya Hecê de
Beşa 1: Pêşgotin Kurteya Mijarê û Girîngiya Wê Erebistana Siûdî di cîhana Îslamê de xwedî roleke navendî û taybet e. Ew welat mêvandariya du cihên herî pîroz ên Îslamê, Mekke û Medîneyê dike, û berpirsiyariya sereke ya birêvebirina heca salane, ku yek ji pênc stûnên bingehîn ên ola Îslamê ye, hildigire ser xwe. Her sal, Read more
-
Nasnameya Hibrid a Hong Kongê
Bandora Dîroka Kolonyal a Brîtanî 1. Pêşgotin: Danasîna Nasnameya Hybrid a Hong Kongê Hong Kong, metropolek jîndar a ku li peravên başûrê Çînê ye, xwediyê nasnameyek hybrid a bêhempa ye ku bi giranî ji ber dîroka wê ya tevlihev wekî koloniya Brîtanî û wekî beşek ji Çînê şekil girtiye. Ev gotara akademîk armanc dike ku Read more
-
Xalîçeyên Efxanî
1. Destpêk: Xalîçeyên Efxanî wekî Mîrateke Çandî ya Tevlihev Xalîçeyên Efxanî, ku bi sêwiranên xwe yên hûrgilî û rengên zindî têne nasîn, ne tenê kelûpelên malê ne, lê di heman demê de beşek girîng ji dîrok û çanda Efxanistanê ne.1 Ev xalîçe, ku bi destan têne çêkirin, gelek caran çîrokên civakî, dîrokî û etnîkî yên Read more
-
Israîl wekî “Neteweya Startup”
Ekosîstema Teknolojîk a Israîlê Beşa 1: Destpêk: Israîl Wekî “Neteweya Startup” 1.1. Pênasekirina Têgeha “Neteweya Startup” û Koka Wê Têgeha “Neteweya Startup” (bi Îngilîzî: Startup Nation) ji bo Israîlê wekî navekî naskirî û pênasekarekî girîng ê ekosîstema wê ya teknolojîk derketiye pêş. Ev navnasî bi taybetî piştî weşandina pirtûka Dan Senor û Saul Singer a Read more
-
Şîlî: Bandora Diyarker a Erdnîgariyê û Mîrata Nakokbar a Allende û Pinochet
1. Pêşgotin Şîlî, welatekî ku li kêleka rojavayê Amerîkaya Başûr dirêj dibe, xwedî erdnîgariyeke yekta û dîrokeke siyasî ya bi nakokî û guhertinên mezin e. Ev gotara akademîk armanc dike ku bi kûrahî li ser bandora dualî ya faktorên erdnîgarî – bi taybetî Çiyayên Andê yên bi heybet û peravên berfireh ên Okyanûsa Pasîfîk – Read more
-
Rûsya: Ruhê Rûsî (Душа)
Rûsya: Ruhê Rûsî (Душа): Cihê Wê di Wêje û Nasnameyê de Beşa 1: Destpêk (Pêşgotin) Têgeha “Ruhê Rûsî” (bi Rûsî: Душа, Duşa) yek ji têgehên herî bi nîqaş, tevlihev û di heman demê de navendî ye di têgihiştina çand, wêje û nasnameya Rûsî de. Ew ne tenê îfadeyeke helbestî ye ku di stran û çîrokan Read more
-
“Bula”ya Fîjiyê: Ji Silavekê Zêdetir
1. Destpêk “Bula” li Fîjî ne tenê silaveke rojane ye; ew têgeheke çandî ya navendî ye ku di kûrahiya dilê çand û jiyana civakî ya Fîjî de cih digire. Ev peyv, ku bi gelemperî wekî “silav” an “xêrhatin” tê wergerandin, yekser hestek germî, mêvanperwerî û pêwendiyeke mirovî ya rastîn radigihîne. Ji bo kesên ku yekem Read more
-
Meksîka: Roja Miriyan
1. Pêşgotin Roja Miriyan (bi Spanî: Día de Muertos) yek ji cejnên herî berbiçav û watedar ên Meksîkayê ye, ku tê de mirî bi şahî û rêzdariyeke kûr tên bibîranîn û pîrozkirin. Ev cejn, ku bi gelemperî ji 31ê Cotmehê heta 2ê Mijdarê tê pîrozkirin 1, ne tenê wekî rojeke xemgîniyê tê dîtin, lê belê Read more
-
Keşeyên Bûdîst li Myanmarê
Desthilatdariyek Ruhanî û Civakî ya Pir-qatî 1. Destpêk: Rola Dîrokî û Civakî ya Sangha li Myanmarê Sangha, ango civata keşeyên Bûdîst, li Myanmarê xwedî roleke dîrokî û civakî ya kûr û berfireh e. Ew ne tenê wekî saziyeke olî, lê di heman demê de wekî hêzeke çandî, civakî û carinan jî siyasî ya girîng tê Read more
-
Mîrata Koçerî ya Mongolyayê
Kevneşopî, Berdewamî û Kêşeyên Serdema Modern 1. Pêşgotin Koçerîtiya Mongolyayê ne tenê şêweyekî jiyanê ye, lê di heman demê de bingeha nasnameya neteweyî, dîrok û çanda Mongolan e. Ev mîrat bi hezaran salan e ku li ser zozanên fireh ên Asyaya Navîn geş bûye û şaristaniyeke bêhempa afirandiye.1 Ev şêwaza jiyanê, ku bi gerokiya li Read more
-
Efsaneya “Melting Pot” a DYAyê
Asîmîlasyon û Pirçandî li DYAyê 1. Pêşgotin Metafora “Melting Pot” (Beroşa Helandinê) ji mêj ve wekî sembola pêvajoya entegrasyona çandî li Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê (DYA) hatiye bikaranîn. Ev têgeh îşaret bi pêvajoyekê dike ku tê de civakek heterojen her ku diçe homojentir dibe, û hêmanên cihêreng ên çandî “bi hev re dihelin” da ku Read more
-
El Sistema-ya Venezuela
Bernameya Perwerdehiya Muzîkê, Bandora Civakî û Rexneyên Ser Wê 1. Destpêk: El Sistema û Konteksta Wê ya Civakî-Çandî li Venezuelayê Bernameya perwerdehiya muzîkê ya Venezuelayê, ku bi navê “El Sistema” (Sîstem) tê nasîn, projeyeke civakî û çandî ya berbiçav e ku ji damezrandina xwe ve di sala 1975an de bala cîhanê kişandiye. Ev bername, ku Read more
-
Quweyt: Veguherîna Aborî û Civakî di Serdema Zêdebûna Petrolê de (1946-1982)
1. Pêşekî Serdema zêdebûna petrolê, ku bi giştî ji hinardekirina yekem a bazirganî ya petrolê di sala 1946an de dest pê dike û heta têkçûna borsaya Sûq El-Menax di sala 1982an de didome, ji bo Quweytê qonaxeke dîrokî ya veguherîner temsîl dike. Ev serdem ne tenê ji bo Quweytê, lê ji bo tevahiya herêma Kendavê Read more
-
Makaû: Tevliheviya Çandên Çînî û Portekîz
Beşa 1: Destpêk Makaû, herêmeke îdarî ya taybet a Çînê, ji bo demeke dirêj wekî mînakeke berbiçav a hevdîtin û tevliheviya çandên Rojhilat û Rojava radiweste. Ev tevlihevî, ku koka xwe ji zêdetirî çar sedsalan digire, ne tenê di dîroka herêmî de, lê di çarçoveya berfireh a globalîzasyon û danûstandinên çandî yên destpêkê de jî Read more
-
Sînemaya Îranê
1. Destpêk Sînemaya Îranê, wekî yek ji diyardeyên çandî û hunerî yên herî girîng ên Rojhilata Navîn û cîhanê, ne tenê bi dîroka xwe ya dewlemend û berhemên xwe yên bibandor, lê herwiha bi şiyana xwe ya neynikkirina civak, siyaset û derûniya gelê Îranê jî balê dikişîne. Ev sînema, ku ji destpêka sedsala 20an ve Read more
-
Realîzma Sêhrî di Wêjeya Arjantînê de
1. Destpêk: Realîzma Sêhrî – Têgeh û Çarçoveya Teorîk Realîzma sêhrî, wekî cêwreyek wêjeyî û hunerî, bi awayekî berfireh wekî şêwazekê tê pênasekirin ku tê de hêmanên efsûnî û fantastîk bi awayekî xwezayî di nav çarçoveyeke realîst de têne hûnandin, û bi vî awayî pir caran sînorên di navbera rastî û xeyalê de tên tevlihevkirin.1 Read more
-
Ruhayeta Andê (Paçamama) ya Perûyê
Beş I: Destpêk Paçamama, ku di nav gelên xwecihî yên çiyayên Andê yên Amerîkaya Başûr de, bi taybetî di nav civakên Quechua û Aymara de, wekî “Dayika Erdê” tê nasîn, xwedawendeke navendî û pîroz e.1 Ev têgeh ji du peyvên Quechua pêk tê: “Pacha” ku tê wateya erd, dinya, gerdûn, an jî dem, û “Mama” Read more
-
Nepeniyên Şûnwarnasiyê
Enîgmayên Kevnar û Şîroveyên Wan Pêşgotin Dîsîplîna arkeolojiyê, wekî lêkolîna dîroka dûr û dirêj a jiyana mirovahiyê li ser rûyê erdê, bi berdewamî bi pirsgirêkên nivîsandina vê paşerojê re rû bi rû dimîne.1 Di nav vê çarçoveyê de, “nepeniyên şûnwarnasiyê” cihekî taybet digirin. Ji bo armancên vê gotarê, nepeniyeke şûnwarnasiyê wekî mijarek an pirsgirêkek derbarê Read more
-
Sailor Moon
1. Destpêk: Sailor Moon wekî Fenomeneke Çandî ya Gerdûnî Sailor Moon, ku di destpêka salên 1990î de wek rêzefîlmeke manga û paşê anîme derket holê, bi lez û bez ji sînorên Japonyayê derbas bû û li seranserê cîhanê bû fenomeneke çandî ya bêhempa. Ev berhem ne tenê ji bo gelek ciwanan bû deriyê ku ew Read more
-
Xêzeroman: Lêkolîneke Berfireh li ser Form, Dîrok û Bandora Çandî
I. Pênasekirin û Çarçoveya Xêzeromanê A. Xêzeroman çi ye? Pênaseyên cihêreng ên akademîk çi ne? Xêzeroman, wekî navgîneke vegotinê ya kompleks û pirhêl, ji gelek aliyan ve hatiye pênasekirin û heta niha jî li ser pênaseyeke yekgirtî lihevhatineke tam çênebûye.1 Hinek pênase balê dikşînin ser têkiliya wêneyan û nivîsê, hinekên din li ser rêzbûna wêneyan Read more
-
Bandora Piralî ya Mîtolojiya Yewnanî li ser Raman û Çanda Hemdem
1. Pêşgotin: Girîngiya Dîrokî û Berdewamiya Mîtolojiya Yewnanî Mîtolojiya Yewnanî, ku ji çîrokên xwedawend, leheng, û mexlûqên efsanewî pêk tê, ji kevintirîn û bibandortirîn mîrasên çandî yên cîhanê ye. Ev vegotinên kevnar, ku bi sedsalan bi devkî hatine ragihandin û paşê di berhemên wêjeyî û hunerî de hatine nemirkirin, ne tenê ji bo têgihiştina şaristaniya Read more
-
Pînokyo
I. Destpêk: Muammaya Herdemî ya Kurekî Darîn Carlo Collodi’yê bi navê Le Avventure di Pinocchio (Serpêhatiyên Pînokyoyê) berhema xwe, ji wêjeya zarokan wêdetir, weke metnekî kanonîk cihê xwe girtiye. Ev berhem di destpêkê de di navbera salên 1881 û 1883’an de di Giornale per i bambini de weke rêzeroman bi navê La storia di un Read more
-
Heidi
I. Pêşekî: Berhema Heidi ya Johanna Spyri – Klasîkek Mayînde di Fokusa Navdîsîplînî de A. Çarçovekirina Heidi: Johanna Spyri, Pêvajoya Weşanê û Bandora Gerdûnî ya Mayînde Romana Heidi, ku ji hêla nivîskara Swîsreyî Johanna Spyri (1827-1901) ve hatiye nivîsandin û cara yekem di salên 1880-1881an de di du bergan de hatiye weşandin, wekî yek ji Read more
-
Frankenstein
Kurte: Ev gotar, analîzeke akademîk a navdîsîplînî ya berhema Mary Shelley, Frankenstein, dike; avaniya wêjeyî ya pirhêl a berhemê, bandorên wê yên civaknasî yên kûr, tebeqeyên wê yên nîşannasî û wateyînasî yên tevlihev û bingehên wê yên derûnnasî yên kûr vedikole. Bi tenê xwe dispêre çavkaniyên zanistî yên pejirandî, ev xebat têkiliya romanê bi kevneşopiyên Read more
-
Peter Pan
1. Destpêk Berhema J.M. Barrie, Peter Pan, ku yekem car di sala 1904an de wek lîstikeke şanoyê û piştre di 1911an de wek roman hat pêşkêşkirin, ji wê dema xwe ve bûye yek ji karakterên wêjeyî yên herî îkonîk û xwedî bandor li ser xeyalên nifşên cuda yên zarok û mezinan.1 Ev berhem, ji ber Read more
-
Destanên Homerosî
Analîzeke Akademîk a Pirrengî ya Îlyada û Odîseyayê Pêşgotin Destanên Homeros, Îlyada û Odîseya, wekî du stûnên sereke yên wêjeya Rojava û şaristaniya Yewnanî ya kevnar têne pejirandin. Ev her du berhemên epîk, ku bi qasî sê hezar sal berê hatine afirandin, ne tenê çîrokên lehengî û serpêhatiyên balkêş vedibêjin, lê di heman demê de Read more
-
Pollyanna
1. Destpêk: Pollyanna wekî Fenomeneke Wêjeyî û Çandî Romana Eleanor H. Porter, Pollyanna, ku di sala 1913an de hate weşandin, çîroka keçeke sêwî ya bi navê Pollyanna Whittier vedibêje. Ev karakter bi xweşbîniya xwe ya bêhempa û bi lîstika xwe ya navdar, “Lîstika Şadiyê”, bandorek kûr li ser civaka derdora xwe û li ser xwendevanan Read more
-
Kurên Kolana Pal
Beşa 1: Destpêk 1.1. Pêşkêşkirina Romanê û Girîngiya Wê Romana “A Pál utcai fiúk” (Kurên Kolana Pal), ku di sala 1906an de ji hêla nivîskarê Macar Ferenc Molnár ve hatiye nivîsandin û di sala 1907an de wekî pirtûk hatiye weşandin, ne tenê di nav wêjeya Macarî de, lê di qada wêjeya ciwanan a cîhanê de Read more
-
Lucky Luke
Pêşgotin Red Kit (bi navê xwe yê orîjînal Lucky Luke), rêzexêzeromaneke Western a Franko-Belçîkî ye ku ji hêla karîkaturîstê Belçîkî Morris (Maurice De Bevere) ve di sala 1946an de hatiye afirandin.1 Ev berhem, bi taybetî di serdema hevkariya Morris bi nivîskarê Fransî René Goscinny re (1955-1977), ku wekî serdema zêrîn a rêzefîlmê tê dîtin, gihîştiye Read more
-
Serpêhatiyên Tintin
1. Pêşgotin Serpêhatiyên Tintin, ku ji hêla hunermendê Belçîkî Georges Remi, bi navê xwe yê pênûsê Hergé, ve hatine afirandin, yek ji rêzefîlmên komîk ên herî berbiçav û bi bandor ên sedsala 20-an têne hesibandin.1 Ev rêzefîlm, ku weşana wê ji sala 1929 heta 1976 dewam kiriye, ne tenê li Ewropayê lê li seranserê cîhanê Read more
-
Cédric
1. Destpêk: Cédric di Konteksta xêzeromanên Franko-Beljîkî û Zaroktiyê de Nasandina Giştî ya Rêzkomîka Cédric Rêzkomîka “Cédric” yek ji berhemên navdar û hezkirî yên cîhana bande dessinée (BD) Franko-Beljîkî ye. Ev rêzkomîk, ku yekem car di sala 1986an de ji hêla weşanxaneya Dupuis ve hat weşandin, bi hevkarîya senarîstê Beljîkî yê navdar Raoul Cauvin û Read more
-
Harry Potter
Beşa 1: Pêşgotin: Fenomena Harry Potter û Girîngiya Wê ya Akademîk Rêzepirtûkên Harry Potter, ku ji hêla J.K. Rowling ve hatine nivîsandin, ji weşandina pirtûka yekem di sala 1997an de, bûye fenomeneke çandî ya cîhanî ku bandora wê ji wêjeya zarokan wêdetir derbas bûye. Ev rêzepirtûk ne tenê bi firotina bi sed milyonan nusxeyan û Read more
-
Attack on Titan
Êrîş li Dijî Tîtanan: Vekolîneke Akademîk a Pir-Dîsîplînî 1. Destpêk Kurteyek li ser “Attack on Titan” (AoT) û Bandora Wê ya Cîhanî “Attack on Titan” (bi Japonî: Shingeki no Kyojin), anîme û mangaya ku ji hêla Hajime Isayama ve hatiye afirandin, di qada çanda pop a cîhanî de wekî berhemeke hunerî ya berbiçav cîhekî girîng Read more
-
Şaristaniya Sumeriyan
Şaristaniya Sumeriyan: Vekolîneke Akademîk a Pir-Dîsîplînî Pêşgotin Şaristaniya Sumeriyan, ku li başûrê Mezopotamyayê, di navbera çemên Dîcle û Feratê de geş bû, di dîroka mirovahiyê de xwedî cihekî yekta û bingehîn e. Bi gelemperî wekî “dergûşa şaristaniyê” tê binavkirin, Sumeriyan di gelek waran de, ji nivîs û bajarvaniyê bigire heta qanûn, teknolojî û wêjeyê, destkeftiyên Read more
-
Anne with an E
Beşa 1: Destpêk: Anne Shirley – Ji Rûpelên Pirtûkê heya Ekranê Berhemên wêjeyî yên klasîk, bi derbasbûna demê re, gelek caran ji nû ve tên şîrovekirin û ji bo nifşên nû bi awayên cihêreng têne pêşkêşkirin. Romana “Anne of Green Gables” a Lucy Maud Montgomery, ku yek ji kevneşopiyên wêjeya Kanadayî û cîhanî ye, mînakeke Read more
-
Mêşhingiv Maya
1. Pêşgotin Danasîna Mijarê û Girîngiya Wê “Mêşhingiv Maya” wekî fenomeneke çandî ya navneteweyî, ku bingeha xwe ji pirtûka zarokan a Almanî ya Waldemar Bonsels a bi navê Die Biene Maja und ihre Abenteuer (Serpêhatiyên Mêşhingiv Maya), çapkirî di sala 1912an de, digire, xwedî cihekî taybet e.1 Girîngiya analîzkirina vê berhemê û gelek adaptasyonên wê Read more
-
Weqfa Asîmov
1. Pêşgotin Rêzeromana Weqfê (Foundation) ya Isaac Asimov, ku di eslê xwe de wekî rêzeyek çîrokên kurt di navbera salên 1942 û 1950î de di kovara Astounding Science Fiction de hatin weşandin û paşê di salên 1951-1953an de wekî sêyîneya (trîlojiya) navdar hatin berhev kirin 1, yek ji berhemên bingehîn û herî bi bandor ên Read more
-
Berfînxan û Her Heft Bejnbihost
1. Pêşgotin Çîroka Berfînxan û Her Heft Bejnbihostan (bi navê xwe yê orîjînal Schneewittchen an jî bi Îngilîzî Snow White and the Seven Dwarfs) yek ji çîrokên herî navdar û bi bandor e di mîrata çîrokên gelêrî yên cîhanê de. Ew ne tenê wekî berhemeke wêjeya zarokan tê nasîn, lê herweha wekî çavkaniyeke dewlemend ji Read more
-
Makîneya Demê ya H.G. Wells
1. Pêşgotin (Serpêhatî) Romana Makîneya Demê (The Time Machine), ku di sala 1895an de ji hêla H.G. Wells ve hate weşandin, di dîroka wêjeya zanistî-honakî de xwedî cihekî taybet û girîng e. Ev berhem ne tenê wekî yek ji kevneşopiyên bingehîn ên vî cureyê wêjeyê tê qebûlkirin 1, lê di heman demê de têgeha “makîneya Read more
-
Martin Eden
I. Destpêk: Martin Eden – Rêwîtiyeke Wêjeyî ya Piralî Romana Jack London, Martin Eden, ku yekem car di salên 1908-1909an de wekî rêzeroman di The Pacific Monthly de û di sala 1909an de wekî pirtûkek ji hêla Macmillan Company ve hat weşandin, wekî yek ji berhemên herî girîng û bi awayekî berçav otobiyografîk ên nivîskar Read more
-
Fînlenda
Pêşgotin Fînlenda, ku li bakurê Ewropayê cih digire, welatekî Nordîk e ku bi taybetmendiyên xwe yên erdnîgarî, dîrokî û çandî yên yekta tê naskirin. Ji peyzajên xwe yên bi daristan û golan dagirtî bigire heya dîroka xwe ya tevlihev a di bin desthilatdariyên biyanî de û pêşketina nasnameyeke neteweyî ya bihêz, Fînlenda gelek warên lêkolînê Read more
-
Taywan
1. Pêşgotin Taywan, giraveke ku di warê stratejîk de li Asyaya Rojhilat bi cih dibe, xwedî dîrokeke aloz, pergaleke siyasî ya dînamîk û çandeke cihêreng e. Girîngiya vê giravê ne tenê ji ber pozîsyona wê ya jeopolîtîk a taybet, lê herwiha ji ber serkeftina wê ya aborî ya berbiçav û pêşketina wê ya demokratîk a Read more
-
Çanda Puba Brîtanî
I. Destpêk: Enîgmaya Mayînde ya Puba Brîtanî Puba Brîtanî, ango “xanîya giştî”, ji mêj ve wekî saziyeke civakî-çandî ya yekta di nav civaka Brîtanî de cih girtiye.1 Ew ne tenê cihên ku mirov ji bo vexwarina bîra û vexwarinên din diçin, lê di heman demê de navendên civakî yên girîng in ku tê de têkiliyên Read more
-
Çanda Qehwexaneyên Fransî
Pêşgotin Qehwexaneya Fransî, ji bilî ku tenê cîhek bazirganî ye, wekî saziyek çandî ya bingehîn û yek ji stûnên jiyana civakî ya Fransî tê dîtin. Ew ne tenê cîhek ji bo vexwarina qehweyê ye, lê di heman demê de sembola “hunerê jiyanê” (art de vivre) ya Fransî ye, ku tê de kêf, sohbet û çavdêriya Read more
-
Kuba
1. Pêşgotin Danasîna Kubayê û Girîngiya Lêkolînê Kuba, girava herî mezin a Karayîban, xwedî dîrokek bêhempa û çandek jîndar e ku bala cîhanê kişandiye ser xwe. Ev rapor armanc dike ku Kubayê ji perspektîfeke navdîsîplînî û akademîk vekolîne, bi taybetî ji bo xwendevanên Kurdîaxêv têgihiştineke kûr pêşkêş bike. Girîngiya lêkolîneke wiha di ronîkirina tecrubeyên yekta Read more
-
Katalonya
1. Pêşgotin Katalonya, wekî civakeke xweser a Spanyayê ku bi Destûra Xweseriyê ya xwe wek neteweyek hatiye binavkirin, xwedî dîrokek dewlemend, çandeke zindî û rewşeke siyasî ya tevlihev e ku bala gelek lêkolîneran kişandiye.1 Piraniya axa wê (ji bilî Val d’Aran) dikeve bakurê rojhilatê Nîvgirava Îberyayê, li başûrê rêzeçiyayên Pîreneyê.1 Ev rapor armanc dike ku Read more
-
Çanda Xwarinên Îtalyayê
Keywords: Çanda xwarinên Îtalyayê, dîroka xwarinê, antropolojiya xwarinê, pêjgeha herêmî ya Îtalyayê, xwarin û nasname, campanilismo, italianità. I. Destpêk: Çarçovekirina Çanda Xwarinên Îtalyayê bi Nêrîneke Akademîk Çanda xwarinên Îtalyayê, ku li seranserê cîhanê bi navûdeng e, ji tenê komek reçete û teknîkên çêkirina xwarinê wêdetir e. Ew pergalek tevlihev a nirx, bawerî, pratîkên civakî û Read more
-
Çanda Nollywoodê ya Nîjeryayê
Pêşgotin: Pênasekirin û Berfirehiya Nollywoodê Nollywood, wekî têgehek ku pîşesaziya fîlman a Nîjeryayê bi nav dike, ne tenê navendeke hilberîna fîlman e, lê di heman demê de diyardeyeke çandî ya berfireh e ku bandoreke kûr li ser Nîjerya, parzemîna Afrîkayê û dîasporaya Afrîkî li seranserê cîhanê kiriye. Ev pîşesazî, ku ji kevneşopiya sînemaya seluloîdê û Read more
-
Petrûs: Sembola Urdunê
Sembola Dîroka Dewlemend a Urduna Beriya Îslamê Petrûs: Sembola Dîroka Dewlemend a Urduna Beriya Îslamê – Lêkolîneke Akademîk I. Pêşgotin Petrûs, bajarê kevirî yê navdar ê Urdunê, ne tenê wek mîraseke cîhanî ya UNESCOyê tê nasîn, lê di heman demê de wek semboleke bihêz a dîroka kevnar û dewlemend a herêmê, bi taybetî di serdema Read more
-
Bûdîzma Theravada li Laosê
Serdestiya Berdewam û Navendîbûna Çandî 1. Destpêk Bûdîzma Theravada, wekî “Rêya Kalûpîran” tê zanîn 1, li Komara Demokratîk a Gel a Laosê ne tenê formeke baweriyê ye, lê di heman demê de hêzek bingehîn e ku bi awayekî kûr bi nasnameya neteweyî, pêkhateyên civakî û pêşketina dîrokî ya welêt re tevlihev bûye. Ev gotara akademîk, Read more
-
Mozaîka Çandî ya Malezyayê
Lêkolînek li ser Civakek Tevlihev û Ahengdar I. Destpêk A. Pênasekirina “Mozaîka Çandî” di Çarçoveya Malezyayê de Têgeha “mozaîka çandî” bi gelemperî ji bo danasîna civakên ku tê de komên çandî yên cihêreng bi hev re dijîn û di heman demê de taybetmendiyên xwe yên cihê diparêzin, tê bikar anîn. Ev model berevajî modela “potaya Read more
xwende 